Kwartalnik Edukacja numer 04/2025

DOI: 10.24131/3724.250402

Abstract

The economic difficulties faced by African countries may have been significantly exacerbated by the outbreak of the COVID-19 pandemic, which caused significant disruptions to student learning across the world. In this study, we estimate the relationship between human capital, measured through Harmonized Learning Outcomes, and GDP per capita in African countries based on available historical data. Our estimations indicate that a one standard deviation increase in human capital is associated with roughly a 400 point increase in GDP per capita, with statistical significance found both for primary and secondary school achievements in the educational domains of mathematics and reading. Given the evidence from the literature on the significant economic and educational impacts of the COVID-19 pandemic, this could translate into an economic loss, estimated as being between 70 and 330 US dollars per capita in African countries. We highlight the need for reliable and consistent estimations of school performance in the continent. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250403

Abstract

This study explores the role of creative self-efficacy in mathematics in shaping students’ choices of science, technology, engineering and technology (STEM) classes in secondary school, with a particular focus on gender differences. A sample of 185 eighth-grade students from the Mazovian Voivodeship in Poland completed measures of creative self-efficacy, creative personality traits, math skills, and school achievement. Results showed that boys reported higher creative self-efficacy in mathematics than girls, which was associated with a stronger preference for choosing STEM subjects. For girls, creative self-efficacy was primarily predicted by math grades, while for boys it was additionally linked to creative personality and math skills. The findings underscore the importance of targeted educational strategies to strengthen girls’ confidence in their creative mathematical abilities and to reduce gender disparities in STEM pathways. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250404

Abstract

The article presents a theoretical analysis of the relationship between a sense of community and social participation in the context of education. The starting point is a reflection on contemporary interpretations of the concept of community—from classical communitarianism to Maffesoli’s concept of neo-tribalism. An attempt was made to compare two approaches to community: Wojciszke’s psychological model of agency and community, and McMillan and Chavis’s concept of a sense of community. The importance of shaping a sense of community as an essential component of education for the social participation of children and young people is emphasized. Areas of pedagogical activity that can support the development of social competences and involvement in community life are proposed. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250405

Streszczenie

Proces cyfryzacji edukacji w Polsce, znacząco przyspieszony przez pandemię COVID-19, uwidocznił zarówno kluczową rolę technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w zapewnianiu ciągłości nauczania, jak i istotne nierówności w dostępie do infrastruktury oraz kompetencji cyfrowych. Jednostki samorządu terytorialnego (JST) pełnią centralną funkcję w zarządzaniu i rozwoju infrastruktury edukacyjnej, stając się głównymi podmiotami odpowiedzialnymi za wyrównywanie szans edukacyjnych w tym zakresie. Celem badania jest szczegółowa analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu cyfryzacji edukacji w JST w Polsce, identyfikacja obszarów o niskim wskaźniku cyfryzacji oraz rozpoznanie ich determinant, takich jak potencjał finansowy JST, poziom wykluczenia cyfrowego czy dostęp do Internetu szerokopasmowego. Analiza opiera się na danych z Banku Danych Lokalnych (BDL) Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Systemu Informacji Oświatowej (SIO) z lat 2023–2024. W badaniu zastosowano syntetyczny Wskaźnik Cyfryzacji Edukacyjnej (WCE) oraz procedury imputacji braków danych. Wstępne wyniki wskazują na znaczne dysproporcje między obszarami miejskimi a wiejskimi, co w dużej mierze koreluje z poziomem dochodów JST i dostępnością infrastruktury teleinformatycznej. Uzyskane rezultaty mogą stanowić podstawę do kształtowania skutecznych strategii polityki edukacyjnej i cyfrowej, a także wskazują na konieczność poprawy jakości danych w systemach SIO i BDL. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250406

Streszczenie

Artykuł stanowi teoretyczną refleksję nad problematyką wiedzy i treści szkolnych w kontekście wyzwań i potrzeb współczesnej edukacji. Celem jest zwrócenie uwagi na konieczność ponownego przeanalizowania pedagogicznych teorii doboru treści oraz kryteriów wymagań wobec nich. Jak dowodzą poczynione analizy, zarówno same koncepcje, jak i refleksje ich autorów, są dziś wciąż aktualne. Może to okazać się bardzo przydatne w prowadzonych debatach nad kierunkiem zmian w edukacji. Z całą pewnością idee te warto przypomnieć, bowiem wiele z nich może stanowić doskonałą płaszczyznę w poszukiwaniu rozwiązań w zakresie modernizacji treści szkolnych. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250407

Streszczenie

Kobiety w spektrum autyzmu funkcjonują w zależności od relacji społecznych i instytucjonalnych, w których autorytet odgrywa istotną rolę. Dotychczasowe badania koncentrują się często na odmienności klinicznej i strategiach adaptacyjnych, natomiast brak jest opracowań analizujących doświadczenia kobiet w odniesieniu do autorytetu. Celem artykułu jest analiza doświadczeń kobiet w spektrum autyzmu w relacjach społecznych w kontekście postrzegania autorytetu. Badanie ma na celu określenie, czy autorytet jest dla nich wsparciem, czy raczej przeszkodą. Pytanie problemowe to: Czy i w jaki sposób autorytet stanowi wsparcie lub przeszkodę dla kobiet w spektrum w relacjach społecznych? Zastosowaną metodą badawczą jest indywidualny wywiad narracyjny, umożliwiający uczestniczkom badania swobodne wypowiedzi. Rozmowy przeprowadzono z sześcioma kobietami w spektrum autyzmu. Zidentyfikowano typy autorytetu wspierającego (epistemiczny, oparty na wartościach i relacyjny) oraz utrudniającego relacje społeczne (trudny do zrozumienia, blokujący rozwój, wywołujący zaprzeczenie). Autorytet pełni funkcję wsparcia tylko wtedy, gdy opiera się na jasności przekazu i partnerskiej relacji. W przeciwnym razie ogranicza rozwój, osłabia samodzielność kobiet, hamuje, zamiast rozwijać. Z wypowiedzi kobiet wynika, że to styl komunikowania, a nie sam typ autorytetu, decyduje o jego roli. Ograniczeniem badania jest niewielka próba uczestniczek, co nie pozwala na pełną generalizację wyników. Jednakże uzyskane wnioski wskazują na pewną wspólną tendencję funkcjonowania kobiet w spektrum autyzmu. Sugeruje to potrzebę nowego spojrzenia na autorytet w edukacji i w pracy, tak aby sprzyjał inkluzji i wzmacniał zasoby osób w spektrum autyzmu. 

Pobierz plik PDF