Kwartalnik Edukacja numer 01/2025

DOI: 10.24131/3724.250102

Abstract

Although average differences in mathematical performance between men and women are generally small or statistically insignificant, these outcomes are strongly influenced by socio-cultural factors rather than innate ability (OECD, 2020; Hyde, 2014; Else-Quest et al., 2010).This article presents a four-dimensional theoretical model of factors shaping students’ educational preferences in the context of STEM. Rather than attributing engagement in STEM solely to mathematical ability, the model emphasizes the interplay of motivational, identity-related, socio-cultural, and contextual influences—such as gender, teaching practices, and family attitudes—within which mathematical self-efficacy plays an important but not exclusive role. Particular attention is paid to the role of gender stereotypes in the perception of mathematical abilities, the influence of creative teaching strategies on interest in science and the importance of expectancy- value theory (EVT) in shaping educational decisions. The article emphasizes the need for further research on these factors, especially in the Polish educational context, where traditional beliefs about the division of gender roles in science persist.

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250103

Abstract

Narcissism is a multifaceted construct – meaning that one can be narcissistic in various ways, and narcissism can differently impact interpersonal interactions. However, until now, it has not been studied how narcissism influences behavior in relation to the sex of the person with whom contact is made. This study attempts to assess whether interactions with same-sex and opposite-sex individuals induce specific kinds of narcissistic behaviors. To answer this question, first-year high school students were examined (N = 648; n = 403 females; M = 14.30; SD = 0.56). The students completed a shortened version of the Narcissistic Admiration and Rivalry Questionnaire, in which the instructions were modified to examine behaviors separately in relation to female and male classmates. The results of the dependent sample t-tests showed that women more often use admiration strategy towards other women, while men more frequently use rivalry strategy towards other men. No differences were noted in the case of rivalry strategy among women and admiration strategy among men. These results indicate that the sex of the person being interacted with is a significant factor determining the type of narcissistic behaviors displayed.

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250104

Streszczenie

Twórczość i kreatywność od wielu lat stanowi obszar zainteresowań i dociekań badawczych wielu pedagogów, psychologów i specjalistów w tej dziedzinie. Celem pracy stało się zbadanie związku pomiędzy poziomem kreatywności uczniów klas trzecich a umiejętnością obiektywnej oceny wytworów twórczości innych ludzi. W badaniu wzięło udział 135 uczniów klas trzecich. Respondenci wypełnili kwestionariusze do pomiaru uzdolnień twórczych. Był to Test TCT-DP wersja A i wersja B oraz prezentacja prac (TCT-DP) do obiektywnej oceny przez dziecko. Z przeprowadzonych badań wynika, że zdecydowana większość trzecioklasistów wykazuje się przeciętnym poziomem uzdolnień twórczych. Stwierdzono, że w badanej próbie występuje związek pomiędzy tymi uzdolnieniami a umiejętnością oceny twórczości innych ludzi. Wyniki badań mogą stać się istotnym źródłem informacji dla studentów pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej, dla osób pracujących z dziećmi, a także dla rodziców. Badania w tym zakresie mają szansę pomóc w zrozumieniu, jak rozwija się kreatywność u dzieci w różnym wieku, co pozwala na wczesne rozpoznanie i wspieranie ich potencjału.

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250105

Streszczenie

Artykuł podejmuje temat psychologicznego i społecznego uwikłania uczniów romskich uchodźców z Ukrainy w kontekście polskiego systemu edukacji. W oparciu o autoetnograficzną perspektywę autorki – psycholożki i członkini społeczności romskiej – analizowane są wielopoziomowe mechanizmy wykluczenia oraz ich wpływ na dzieci, które doświadczyły migracji, traumy i systemowej dyskryminacji. Autorka przedstawia, jak głęboko zakorzenione schematy poznawcze, takie jak defekt/wstyd, izolacja społeczna czy skrzywdzenie/nieufność, kształtują się u dzieci romskich w wyniku przemocy symbolicznej, braku zaufania do instytucji oraz zaburzonego poczucia bezpieczeństwa. Artykuł wskazuje, że kluczowe dla skutecznej integracji są nie tylko dostosowane działania edukacyjne, ale także wsparcie psychologiczne i budowanie relacji opartych na zaufaniu i rozumieniu kontekstu kulturowego. Integracja w rozumieniu autorki nie może być procesem asymilacji, lecz powinna opierać się na uznaniu inności jako zasobu oraz wrażliwości instytucji na doświadczenia społeczności romskiej. Tekst stanowi zarówno diagnozę sytuacji, jak i apel o systemowe zmiany w podejściu do pracy z dziećmi z grup marginalizowanych..

Pobierz plik PDF