Kwartalnik Edukacja numer 02/2025

DOI: 10.24131/3724.250205

Streszczenie

Współczesna młodzież zmaga się z coraz częstszymi problemami z koncentracją uwagi, co negatywnie wpływa na ich funkcjonowanie szkolne, emocjonalne i społeczne. Główne przyczyny to nadmiar bodźców, presja edukacyjna, stres, a także czynniki biologiczne i środowiskowe. Zaburzenia te mogą prowadzić do obniżonej samooceny, trudności w relacjach i gorszych wyników w nauce. Kluczowe jest zapewnienie młodzieży odpowiedniego wsparcia – indywidualnego i systemowego – ze strony nauczycieli, rodziców oraz specjalistów. Wśród skutecznych metod terapii znajdują się podejścia behawioralne, psychoterapia, farmakoterapia oraz techniki mindfulness. Szczególną rolę odgrywa mindfulness – praktyka uważności, która poprzez skupienie na chwili obecnej wspiera rozwój samoregulacji, redukcję stresu oraz poprawę koncentracji. Badania wykazują, że regularne stosowanie mindfulness może przynieść trwałe korzyści poznawcze i emocjonalne. Implementacja mindfulness w szkołach wymaga zaangażowania nauczycieli, odpowiednich szkoleń, współpracy z rodzicami oraz integracji z programem nauczania. Techniki te – zarówno formalne (medytacje), jak i nieformalne (uważność w codziennych czynnościach) – pomagają młodzieży w radzeniu sobie z trudnościami dnia codziennego. Praktyka mindfulness, prowadzona w sposób etyczny i odpowiedzialny, może stanowić wartościowe uzupełnienie terapii zaburzeń koncentracji i skutecznie wspierać rozwój młodego człowieka.

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250202

Streszczenie

Choć narcyzm cieszy się dużą popularnością w nauce i kulturze, nadal bywa utożsamiany głównie z jego wielkościową formą. Wiadomo, że osoby narcystyczne z czasem tracą sympatię otoczenia, ale co pojawia się w zamian? Celem badania była ocena trafności identyfikacji osób narcystycznych w środowisku szkolnym w zależności od ich fenotypu oraz analiza związku między tymi cechami a poziomem postrzeganej popularności. W badaniu wzięło udział N = 636 uczniów pierwszych klas szkół średnich w wieku 13–16 lat (M = 14,30; SD = 0,55). Uczestnicy wypełnili Kwestionariusz Narcystycznego Podziwu i Rywalizacji (NARQ) oraz Kwestionariusz Wrażliwej Izolacji i Wrogości (VIEQ), służące do pomiaru narcyzmu na podstawie samoopisu. Dodatkowo odpowiedzieli na pytania, w których poproszono ich o wskazanie osób z klasy, które uważają za popularne oraz (na osobnej liście) przejawiające cechy narcyzmu – oceny te miały charakter wskazań rówieśniczych. Uzyskane wyniki potwierdzają trafność rozpoznawania narcyzmu wielkościowego przez rówieśników, jednak nie dotyczy to jego wrażliwej formy. Uczniowie o wyższym nasileniu cech narcyzmu wielkościowego byli częściej wskazywani jako osoby popularne. W przypadku narcyzmu wrażliwego zaobserwowano odwrotną zależność – ujemny związek z postrzeganiem danej osoby jako popularnej. Stwierdzono także dodatnią zależność między byciem postrzeganym jednocześnie jako narcystycznym i popularnym. Otrzymane rezultaty wskazują na wyraźne różnice w społecznym odbiorze różnych odmian narcyzmu oraz podkreślają trudność rozpoznawania jego wrażliwej postaci, co może utrudniać skuteczne wsparcie i prowadzić do błędnych interpretacji przyczyn problemów tych osób. Dodatkowo wyniki wskazują na niejednorodne oblicze narcyzmu wśród młodzieży, które może mieć zarówno pozytywne jak i negatywne konotacje, czemu warto byłoby przyjrzeć się w przyszłych badaniach. 

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250203

Streszczenie

Problem badawczy podjęty w tym opracowaniu dotyczy systemu oceniania wewnątrzszkolnego stosowanego przez nauczycieli WF z przedmiotu wychowanie fizyczne. Problemy szczegółowe ogniskowały się wokół kwestii, jakie dyspozycje uczniów podlegają ocenia z WF-u i za jakie komponenty poszczególnych dyspozycji nauczyciele najczęściej stawiają stopnie szkolne. W badaniach ograniczono się do populacji uczniów i nauczycieli szkół ponadpodstawowych miasta Krakowa. Zastosowano dobór losowy warstwowy proporcjonalny do wielkości próby. Badanie przeprowadzono w roku szkolnym 2023/24. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, a narzędziem badawczym były dwa kwestionariusze ankiety do samodzielnego wypełnienia przez badanych. Pierwszy kwestionariusz skonstruowany i przetestowany w badaniach pilotażowych dla nauczycieli wychowania fizycznego. Drugi kwestionariusz został zbudowany dla uczniów w ten sposób, aby można było porównać ich odpowiedzi z odpowiedziami nauczycieli. Przebadano w sumie 1213 osób, w tym 44 nauczycieli wychowania fizycznego i 1169 uczniów. W badaniach pominięto podział próby ze względu na płeć badanych. Wyniki badań wskazały jednoznacznie, że najczęściej uczniowie oceniani są za sprawność motoryczną i postawy wobec kultury fizycznej. Nieco rzadziej za umiejętności techniczne, a bardzo rzadko za wiedzę na temat ogólnie pojętej kultury fizycznej. Sprawność motoryczna oceniana jest za pomocą testów sprawnościowych od lat funkcjonujących w rzeczywistości szkolnej. Wyniki badań prowadzą do refleksji, że sprawność motoryczna jest nadal jednym z głównych kryteriów oceniania z przedmiotu wychowanie fizyczne. Dzieje się tak pomimo wprowadzenia przepisów dotyczących oceniania z WF-u, wprowadzenia programu „Sportowe Talenty”, który miał za zadanie monitorowanie sprawności uczniów oraz przygotowania przyszłych nauczycieli w toku studiów akademickich z zakresu sztuki oceniania.

Pobierz plik PDF

DOI: 10.24131/3724.250204

Streszczenie

Artykuł omawia czynniki istotne w kształtowaniu zdolności kontroli wolicjonalnej dzieci i młodzieży w kontekście teorii kontroli działania. Autorzy porządkują stan wiedzy w zakresie teorii kontroli działania i osobowości Juliusa Kuhla i wyodrębniają zbadane już postawy wychowawcze mające wpływ na wykształcanie się orientacji na stan i na działanie. Nawiązując do badań Stefana Szumana, autorzy wskazują na potrzebę badań w zakresie kontroli wolicjonalnej w okresie, kiedy w życiu dziecka zaczyna się kształtowanie świadomych intencji, gdyż okres ten może decydować o dalszym rozwoju orientacji na działania, która uważana jest za bardziej adaptacyjną niż orientacja na stan.

Pobierz plik PDF