DOI: 10.24131/3724.250401
Abstract
Health pedagogy in Poland developed in close connection with social, cultural, and systemic changes, treating health not only as a biological value, but also as a psychological, educational, axiological, and social category. Today, it is an interdisciplinary subdiscipline that studies the psychological and socio-environmental determinants of health and disease and identifies educational and preventive measures for various social groups, taking into account physical, mental, emotional, social, and spiritual well-being. This article presents a brief historical overview of health education in Poland – from early activities in the field of hygiene education and disease prevention to contemporary concepts of multidimensional health education. Next, the inclusion of the psychological determinants of health is proposed, with particular emphasis on resilience, and supports the development of upbringing and educational methods. Finally, a conceptual model of resilience and health is presented, integrating various dimensions of an individual's functioning in a psychosocial context.
Pedagogika zdrowia: Rys historyczny, perspektywy rozwoju i propozycja pedagogicznego modelu resilience i zdrowia
Streszczenie
Pedagogika zdrowia w Polsce wykształcała się w ścisłym związku z przemianami społecznymi, kulturowymi i systemowymi, traktując zdrowie nie tylko jako wartość biologiczną, lecz także jako kategorię psychologiczną, wychowawczą, aksjologiczną i społeczną. Współcześnie jest to subdyscyplina interdyscyplinarna, badająca psychologiczne i społeczno-środowiskowe uwarunkowania zdrowia i choroby oraz wskazująca na działania edukacyjne i profilaktyczne na rzecz różnych grup społecznych. Uwzględnia zarówno dobrostan fizyczny, jak i psychiczny, emocjonalny, społeczny i duchowy. Artykuł przedstawia krótki rys historyczny pedagogiki zdrowia w Polsce – od wczesnych działań w zakresie edukacji higienicznej i profilaktyki chorób po współczesne koncepcje wielowymiarowej edukacji zdrowotnej. W dalszej części proponowane jest włączenie psychologicznych uwarunkowań zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem resilience, co wspiera rozwój metod wychowawczych i edukacyjnych. Na zakończenie zaprezentowano koncepcyjny model resilience i zdrowia, integrujący różne wymiary funkcjonowania jednostki w kontekście psychospołecznym.
.