DOI: 10.24131/3724.230405
Abstract
This study investigates how career and educational expectations align with school tracks in Poland’s secondary schooling, using PISA 2022 data. We examine students in general, technical, and sectoral schools, analyzing how alignment is shaped by socioeconomic status (SES), parental involvement, academic achievement, and career information-seeking. Structural equation modeling shows that SES and parental engagement improve alignment, especially in vocational tracks, where institutional support is weaker. Math performance is also key, particularly in technical schools. In contrast, career guidance and information-seeking activities have limited effects, possibly due to variation in activity types. Many 3-year sectoral vocational students aspire to careers requiring higher education, leading to notable misalignment. The findings call for track-sensitive career support to reduce inequality and support informed decision-making.
Społeczno-ekonomiczne zróżnicowanie oczekiwań zawodowych i gotowości do podejmowania kariery polskich nastolatków: Wnioski z badania PISA 2022
Streszczenie
Artykuł opisuje zgodność między oczekiwaniami edukacyjnymi i zawodowymi a typem szkoły w zróżnicowanym systemie ponadpodstawowym w Polsce, wykorzystując dane PISA 2022. Analizujemy uczniów liceów ogólnokształcących, techników i szkół branżowych I stopnia, skupiając się na roli statusu społeczno-ekonomicznego (SES), zaangażowania rodziców, wyników z matematyki i aktywności związanych z doradztwem zawodowym. Modelowanie równań strukturalnych pokazuje, że SES i wsparcie rodziców wspierają zgodność oczekiwań z typem szkoły, szczególnie w technikach i szkołach branżowych. Wyniki z matematyki mają znaczenie głównie w technikach. Działania z zakresu doradztwa i innych form poszukiwania informacji o możliwościach rozwoju kariery, mają ograniczony wpływ, a wielu uczniów szkoły branżowej I stopnia planuje studia wyższe, co prowadzi do niezgodności. Wyniki wskazują na potrzebę ścieżkowo zróżnicowanego doradztwa zawodowego.