W okresie pandemii koronawirusa edukacja przeniosła się do sfery wirtualnej. Jednym z dominujących tematów w przestrzeni publicznej stało się zdalne nauczanie dzieci i młodzieży. Ale jak wyglądała sytuacja osób dorosłych, korzystających z różnych form aktywności edukacyjnych? Instytut Badań Edukacyjnych to zbadał.
Chcąc przyjrzeć się edukacji osób dorosłych w obliczu pandemii COVID-19 Instytut Badań Edukacyjnych przeprowadził badanie sondażowe[1].
W badaniu uwzględniono tylko wybrane formy uczenia się osób dorosłych w ramach edukacji pozaformalnej (kursy, szkolenia, oraz prywatne lekcje) oraz nieformalnej (samodzielna nauka z materiałów dostępnych w internecie oraz z materiałów drukowanych). By uzyskać aktualny obraz sytuacji przyjęto niestandardowy dla badań edukacyjnych horyzont czasowy. Respondentów pytano o doświadczenia w czasie obowiązywania obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa od 15 marca do końca maja, a jako punkt odniesienia przyjęto ostatnie 12 miesięcy przed wprowadzeniem ograniczeń związanych z COVID-19.
Edukacja dorosłych Polaków w czasie pandemii
W okresie przed pandemią 12% respondentów brało udział w co najmniej jednej z uwzględnionych aktywności, a w okresie od połowy marca do końca maja – co dziesiąty badany. Różnice w poziomie uczestnictwa w poszczególnych działaniach edukacyjnych w czasie pandemii i przed nią są praktycznie niedostrzegalne.
Warto podkreślić, że w okresie obowiązywania restrykcji aktywne edukacyjnie były osoby, które wykazywały wcześniejsze doświadczenia w tym zakresie. Nie zaobserwowano, by sytuacja związana z pandemią skłaniała do podjęcia aktywności w obszarze uczenia się, ale równie niewielki odsetek respondentów (3%) przyznał, że porzucił realizowane działania.
Nie uległ zmianie wymiar zróżnicowania w kontekście charakterystyki społeczno-demograficznej. Bardziej aktywne edukacyjnie były osoby legitymujące się wykształceniem wyższym (przed pandemią - 28%; w czasie obowiązywania ograniczeń - 25%). Pięciokrotnie mniejszą aktywnością w obszarze uczenia się wykazywały się osoby z wykształceniem podstawowym (5% - niezależnie od okresu odniesienia). Jeśli chodzi o wiek, największą aktywnością charakteryzują się najmłodsze spośród badanych osób (25 - 34 lata), gdzie co piąty badany brał udział w którejś z analizowanych aktywności przed pandemią, a 16% w okresie od 15 marca do końca maja. Odsetek uczestnictwa spada w kolejnych przedziałach wiekowych, a dla osób w wieku 55-64 lat wynosi 7%. Nie zaobserwowano jednakże związku między płcią oraz dochodem (indywidualnym i gospodarstwa domowego), a podejmowaniem aktywności edukacyjnych zarówno przed wprowadzeniem obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa, jak i wcześniej.
Edukacja, a sytuacja zawodowa
Uczenie się osób dorosłych powiązane jest z sytuacją zawodową, a jak możemy zaobserwować pandemia i jej skutki istotnie wpłynęły na ten obszar, co wyraźnie widać w badaniu: 25% respondentów odczuło zmniejszenie wynagrodzenia; 9% przestało wykonywać pracę ze względu na obostrzenia, ale formalnie jej nie straciło; 8% badanych zostało zwolnionych. Z kolei 13% respondentów całkowicie lub częściowo pracowało zdalnie. Taka forma świadczenia pracy dostępna była głównie dla osób z wykształceniem wyższym (70% spośród osób, które zmieniły formę świadczenia pracy). Aż 38% respondentów obawia się, że utraci pracę w najbliższym czasie.
Co dalej?
Dane dotyczą krótkiego okresu obowiązywania restrykcyjnych obostrzeń pozwalają spojrzeć na wybrane aspekty „na gorąco”. Pogłębionej wiedzy na temat aktywności edukacyjnej dorosłych Polaków, ich opinii dotyczących uczenia się w dorosłości dostarczą wyniki badania „Uczenie się dorosłych Polaków”, którego realizację terenową właśnie rozpoczyna Instytut Badań Edukacyjnych.
[1] Badanie na reprezentatywnej próbie Polaków (15+, n=1012); badanie typu „Omnibus” zrealizowane techniką CAPI, przez KANTAR Polska S.A. w dniach 5-10 czerwca 2020; analizy dotyczą osób w wieku 25 – 64 lata (n=707).
