PIRLS 2021. Wszystko, co warto wiedzieć o Międzynarodowym Badaniu Postępów Biegłości w Czytaniu

PIRLS, czyli Międzynarodowe Badanie Postępów Biegłości w Czytaniu, to międzynarodowy program pomiaru osią­gnięć szkolnych w czytaniu przeznaczony dla średnio dziesięcioletnich uczniów w czwartym roku nauki. 16 maja poznamy wyniki badania, a raport zostanie udostępniony na stronie pirls.ibe.edu.pl oraz stronie Instytutu Badań Edukacyjnych.

O badaniu PIRLS

Pierwsza edycja badania PIRLS odbyła się w 2001 r., od tamtego momentu badanie jest organizowane co pięć lat. Inicjatorem i organizatorem badania jest Między­narodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA) – niezależne konsorcjum orga­nizacji badawczych i agencji rządowych z prawie 70 krajów członkowskich. IEA oprócz PIRLS, prowadzi bliźniaczy program TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) sprawdzający u czwartoklasistów umiejętności matematyczne i przyrodnicze, a także wiele innych mię­dzynarodowych badań edukacyjnych. W każdej edycji  badania bierze udział kilkadziesiąt krajów z całego świata. 

Cele badania PIRLS

Głównym celem badania PIRLS jest pomiar umiejętności rozumienia czytanego tekstu, w jego dwóch formach: tekstu literackiego i tekstu użytkowego. Badanie służy również:

•  dostarczeniu rzetelnych i porównywalnych danych o  osiągnięciach szkolnych uczniów z poszczególnych krajów oraz zróżnicowaniu tych osiągnięć, także ze względu na takie czynniki jak płeć czy pochodzenie społeczne uczniów;
• dostarczeniu rzetelnej informacji o trendzie, czyli zmianach poziomu osiągnięć i ich zróżnicowania;
• dostarczeniu danych kontekstowych, czyli informacji o warunkach, w których przebiega nauczanie i uczenie się, a także o postawach uczniów i nauczycieli, które mogą stanowić podstawę do wyjaśniania obserwowanych wyników uczniów.

Międzynarodowa definicja populacji będąca przedmiotem badania PIRLS zakłada, że stanowią ją dzieci, które chodzą do szkoły i kończą czwarty rok nauki na szczeblu ISCED 1, a ich średni wiek w momencie badania nie jest niższy niż 9,5 roku. Badanie w Polsce – podobnie jak w TIMSS – obejmuje więc uczniów klas czwartych szkół podstawowych. W każdym kraju spośród wszystkich szkół, do których uczęszczają uczniowie z tak zdefiniowanej populacji, losowana jest reprezentatywna próba (w Polsce to około 150 szkół). W szkołach, w których uczniowie podzieleni są na dwa lub więcej oddziałów, losuje się do badania nie więcej niż 2 oddziały. W badaniu biorą udział wszyscy uczniowie wylosowanego oddziału, a ankiety wypełniane są także przez rodziców, nauczycieli języka polskiego oraz dyrektorów szkół. Zbiory danych są ogólnodostępne, co umożliwia prowadzenie wtórnych analiz.

Polska uczestniczy w PIRLS od 2006 r. W latach 2006 i 2011 badano osiągnięcia trzecioklasistów. W 2016 r. zdecydowano, że Polska, tak jak inne kraje, będzie przeprowadzać badanie w klasie 4.

Badanie PIRLS 2016 – wyniki

Poprzednia edycja badania PIRLS została zrealizowana w 2016 r., a raport ukazał się w grudniu 2017 roku. Poniżej przypominamy najważniejsze wyniki z poprzedniej edycji badania, a cały raport jest do pobrania tutaj.

1. W 2016 roku polscy czwartoklasiści byli w czołówce świato­wej pod względem osiągnięć w czytaniu. Zdobyli 565 punktów i zajęli szóste miejsce wśród 50 krajów. Ponieważ siedem krajów (z europejskich: Irlandia, Ir­landia Północna, Finlandia i Norwegia) miało wy­nik statystycznie nieodróżnialny od polskiego, można powiedzieć, że Polskę istotnie wyprzedziły tylko dwa kraje: Rosja i Singapur. Polska natomiast istotnie wyprzedzi­ła 41 krajów.

2. W 2016 roku w Polsce było bardzo mało czwartoklasistów na najniższym poziomie umiejętności. Poniżej niskiego poziomu umiejętności znajdowało się 2% polskich uczniów. Średnio, w krajach, które brały udział w badaniu, takich uczniów było 4%. Uczniowie, którzy uzyskali wynik poniżej progu poziomu niskiego mogą mieć trudności ze zrozumieniem prostych tekstów i przekazów, a co za tym idzie, ich sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie może być utrudnione. Uczniowie o tak niskich umiejętnościach rozumienia czytanego tekstu będą również prawdopodobnie mieli problemy z nauką innych przedmiotów. Jeszcze mniej takich uczniów było w Rosji, Hong Kongu, Nor­wegii, na Łotwie i w Holandii. Za to na najwyższym poziomie, który zakłada odróżnianie informacji istot­nych od nieistotnych, wyciąganie wniosków z wielu przesłanek, interpretowanie zachowań i interakcji postaci oraz ocenianie wpływu zastosowanych środków na odbiór tekstu, w Polsce znalazło się 20 % uczniów (średnia krajów uczestniczących w badaniu to 10 %.

3. Polscy czwartoklasiści w 2016 roku radzili sobie równie do­brze z tekstami literackimi, jak i użytkowymi.

4. Uczniowie w Polsce lepiej radzą sobie z in­terpretowaniem i ocenianiem tekstu niż z wyszuki­waniem informacji i bezpośrednim wnioskowaniem. Może to świadczyć o tym, że polska szkoła przykłada więk­szą wagę do rozwijania umiejętności interpretacyjnych niż do wyszukiwania informacji i prostego wniosko­wania.

5. W 2016 roku dziewczynki w Polsce czytały lepiej niż chłop­cy. Podobnie było we wszystkich krajach uczestniczących w badaniu. W Polsce różnica między dziewczyn­kami i chłopcami wyniosła 18 punktów, a średnio w krajach, które wzięły udział w badaniu, 19 punktów. Jednakże w Rosji, która wyprzedziła Polskę, i w Irlan­dii, która osiągnęła wynik podobny do naszego, róż­nice były mniejsze (13 i 12 punktów).

6. Badani w PIRLS 2016 polscy czwartoklasiści czuli się bezpiecznie wśród innych uczniów. Polska, podobnie jak w poprzednich edycjach PIRLS i TIMSS, zajmowała razem z Finlandią, wysokie 7. miejsce.

7. W 2016 roku Polska i Słowacja przodowały wśród badanych krajów pod względem odsetka uczniów nauczanych przez nauczycieli z wykształceniem wyższym magisterskim. Średnio w krajach biorących udział w badaniu PIRLS tacy nauczyciele nauczali języka ojczystego przeciętnie tylko 26 proc. uczniów, w Polsce - prawie 100 proc.

8. Polskim nauczycielom języka ojczystego pra­ca daje małą satysfakcję. Zajmowali pod tym względem dalekie, 40. miejsce na świecie. W Europie mniej za­dowoleni z zawodu byli tylko nauczyciele w Bułgarii, Danii, Niemczech, Czechach i najmniej we Francji.

Badanie PIRLS 2021

Badanie w edycji 2021 odbyło się w czasie pandemii COVID-19 i wątek zamknięcia szkół i edukacji zdalnej przewija się w całej bieżącej edycji badania – w pilotażu, badaniu głównym i sposobie prezentacji wyników badania. W czasie realizacji badania PIRLS uczniowie wszystkich krajów biorących udział w badaniu w mniejszym lub większym stopniu uczyli się zdalnie, a nie stacjonarnie. Okres nauki zdalnej w Polsce należał do najdłuższych na świecie. Doświadczenie pandemii pod względem edukacyjnym i społecznym, dostosowanie systemów edukacji do nauki zdalnej i sama nauka online z pewnością nie pozostały bez wpływu na uczniów i poziom umiejętności mierzonych w badaniu.

Narzędzia badawcze

W badaniu używane są zeszyty testowe i ankiety. Najważniejszym elementem badania jest zebranie porównywalnych danych o umiejętnościach uczniów. W tym celu uczniowie wypełniają zeszyty testowe z tekstami i zadaniami – udzielają odpowiedzi na pytania otwarte i zamknięte związane z czytanym materiałem. W każdym z zeszytów znajduje się jeden tekst literacki i jeden użytkowy oraz średnio po 15 pytań do każdego z tekstów.

Przykładowe zadania z badania PIRLS 2016 - przeczytaj

Drugi rodzaj narzędzi – ankiety wypełniany jest zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli, dyrektorów i rodziców. Dane kontekstowe płynące z odpowiedzi na pytania ankiet służą pogłębieniu analiz związanych z umiejętnościami czytania i zagadnieniami związanymi z szeroko rozumianą nauką w szkole.

Forma badania

Do roku 2016 badanie PIRLS we wszystkich krajach było realizowane tylko w wersji papierowej. Od roku 2016 możliwa jest realizacja badania w dwóch wersjach: papierowej i komputerowej. W 2021 r. w wersji komputerowej wzięło udział 25 krajów i 7 dodatkowych miast i regionów. Z wersji papierowej korzystały 32 kraje, w tym Polska, i 1 dodatkowy region.  Od 2026 r. badanie PIRLS będzie przeprowadzane wyłącznie w wersji komputerowej.

Dowiedz się więcej o badaniach prowadzonych przez IEA