PIRLS 2021. Postawy wobec czytania

Uczniowie uczestniczący w badaniu PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) mają za zadanie przeczytać teksty i udzielić odpowiedzi na pytania otwarte i zamknięte znajdujące się w zeszytach testowych. Pozwala to na zebranie danych o  osiągnięciach szkolnych uczniów z poszczególnych krajów. Drugą częścią badania jest ankieta służąca do zbierania danych kontekstowych, która jest skierowana do dyrektorów szkół, nauczycieli, uczniów i ich rodziców. Polska wykorzystuje do realizacji badania kwestionariusze papierowe. Niektóre kraje realizują badanie w wersji komputerowej.

Pytania zawarte w ankiecie ucznia mają na celu głębsze zrozumienie powiązań między osiągnięciami uczniów a ich postawami. Wiele wcześniejszych badań edukacyjnych wskazuje na występowanie silnej korelacji pomiędzy nimi. Zależność ta działa w obie strony: przekonania wpływają na osiągnięcia uczniów, a te ostatnie mogą utrwalać lub modyfikować postawy. Wynika to dość prostego mechanizmu: uczniowie z lepszymi umiejętnościami czytania czytają chętniej niż ci ze słabszymi umiejętnościami i dzięki temu, że czytają częściej, to rozwijają bardziej zaawansowane umiejętności i strategie czytania.

PIRLS. Zobacz dane z poprzedniej edycji badania

Bardzo ważne jest zatem ukształtowanie wśród uczniów silnych pozytywnych postaw związanych z czytaniem. Jest ono bowiem niezbędne do efektywnego uczenia się i przyswajania wiedzy z różnych przedmiotów. Umiejętność ta nabrała  szczególnego znaczenia w warunkach pandemii, gdy uczniowie musieli w domach samodzielnie pracować bez bezpośredniego kontaktu ze szkołą. W takiej sytuacji pozytywne nastawienie do czytania mogło być jednym z kluczowych czynników decydujących o postępach w nauce. 

Wyniki badań PIRLS - kliknij tutaj

W badaniu PIRLS postawy i przekonania uczniów dotyczące czytania są badane poprzez zastosowanie dwóch skal: skali Postawy wobec czytania (co uczniowie myślą o czytaniu) oraz skali Postawy wobec siebie jako czytelnika (jak uczniowie oceniają swoje własne umiejętności w zakresie czytania).

W poprzedniej edycji badania PIRLS z 2016 roku polscy czwartoklasiści w porównaniu z wynikami ze wszystkich państw biorących udział w badaniu plasowali się pod względem postaw wobec czytania mniej więcej w środku skali. Bardzo lubiła czytać więcej niż połowa uczniów na świecie, ale mniej niż połowa uczniów w Polsce. 

Samoocena umiejętności czytania polskich uczniów w badaniu PIRLS 2016 była wysoka i dała nam drugie miejsce, za Szwecją. Odsetki odpowiedzi deklarujących całkowitą pewność swoich umiejętności są u nas wyższe niż na świecie, a odsetki zdecydowanych odpowiedzi samokrytycznych – niższe.

Wyniki uczniów z Polski najlepiej porównywać z innymi państwami europejskimi, w szczególności krajami naszego regionu, które często mają podobne systemy edukacji i kontekst społeczny. 

Chociaż w większości krajów świata rok szkolny 2022/2023 rozpoczął się nauką stacjonarną, to nie sposób twierdzić, że pandemia COVID-19 nie miała wpływu na wszystkie systemy edukacyjne. Zmieniły się na skutek długotrwałej nauki zdalnej. 

Encyklopedia PIRLS 2021 - dowiedz się więcej

Tego, jak pod wpływem pandemii i nauki zdalnej zmieniły się postawy i umiejętności uczniów związane z czytaniem, dowiemy się 16 maja 2023 roku, gdy zostaną ogłoszone wyniki badania PIRLS 2021 dla wszystkich krajów, w tym dla Polski. Pierwotnie termin upowszechnienia wyników badania wyznaczono na grudzień 2022. Został on jednak zmieniony ze względu na opóźnienia w harmonogramach badawczych w wielu krajach spowodowanych pandemią COVID-19. Raport krajowy z badania w formie książkowej zostanie publikowany w momencie ogłoszenia wyników przez międzynarodowe konsorcjum.