Rozpoczęcie nauki w szkole przez dzieci sześcioletnie to temat gorących publicznych dyskusji, ale przede wszystkim to sprawa wielkiej troski rodziców. Dużą rolę w podjęciu mądrej decyzji o posłaniu lub nie sześciolatka do szkoły mają poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Jak są do tego przygotowane i jak sobie z tym radzą? Badacze IBE podsumowali w Bydgoszczy cykl spotkań regionalnych z pracownikami poradni, podczas których rozmawiali o gotowości szkolnej dziecka, roli rodziców i współpracy poradni ze szkołami.
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne są pierwszym miejscem, w którym zjawiają się rodzice
z trudnymi sprawami dotyczącymi ich dzieci. Nawet gdy dziecko rozwija się prawidłowo, chcą się w tym upewnić i rozwiać swoje ewentualne wątpliwości. Zwłaszcza teraz, gdy tak wiele napięć narosło wokół posłania do szkół sześciolatków.
Dzięki pracownikom poradni dzieci i ich rodzice otrzymują fachową pomoc. Ale same poradnie czasem też potrzebują wsparcia. Dlatego Instytut Badań Edukacyjnych wraz z Ministerstwem Edukacji Narodowej zorganizował od 5 do 18 marca 2014 roku siedem konferencji regionalnych „Wsparcie procesu diagnozowania i opiniowania problemu gotowości szkolnej dzieci”, w których wzięło udział 1030 osób, w tym 359 dyrektorów poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz 459 ich pracowników, głównie psychologów i pedagogów. W przygotowaniu konferencji brali udział, jako konsultanci i eksperci, członkowie Zespołu Wczesnej Edukacji IBE, dyrektorzy i pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznych z Poznania i województwa wielkopolskiego oraz pracownicy Instytutu Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Cykl tych spotkań podsumowane na konferencji, która odbyła się 10 kwietnia na Uniwersytecie im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
– Od kiedy przyszłam do resortu, zastanawiałam się, co zrobić, żeby wspomóc pójście sześcioletnich dzieci do szkoły – mówiła Joanna Kluzik-Rostkowska, minister edukacji.
– Zaczęłam sprawdzać przygotowanie szkół. Wprowadziliśmy zmianę, dzięki której pojawią się w klasach asystenci nauczyciela. No i doszłam do poradni psychologiczno-pedagogicznych. Złapałam się za głowę, gdy zobaczyłam, że pracują na narzędziach, z których te najnowsze mają po 25 lat! Wtedy okazało się, że mamy prof. Annę Brzezińską z IBE, która może objechać całą Polskę i pomóc poradniom – dodała.
Prof. Anna Izabela Brzezińska z IBE podkreślała, że celem konferencji było wsparcie poradni w trudnej sytuacji, w której się znalazły. Bowiem to one pierwsze odczuły reformę obniżenia wieku szkolnego – bardzo wielu rodziców zwróciło się do tych instytucji, by porozmawiać o swoim dziecku.
– Celem naszego działania była też zmiana myślenia diagnostycznego – mówiła prof. Brzezińska. – Diagnoza to nie opis wyników. Diagnoza polega na wykorzystaniu własnej wiedzy i doświadczenia do sporządzenia opinii na podstawie wyników, opisywanie mechanizmów funkcjonowania dziecka i opisanie tego, co ma robić mama, tata oraz specjalista – tłumaczyła. Profesor dziękowała za współpracę dyrektor Joannie Wronie z Departamentu zwiększania szans edukacyjnych MEN. Dyrektor i jej pracownicy brali udział w konferencjach dostarczając pracownikom poradni rzetelną i aktualną wiedzę na temat sytuacji prawnej.
– Łączy nas wspólny cel: stworzenie bezpiecznej przestrzeni dla funkcjonowania dziecka w kontekście jego gotowości szkolnej – zaznaczyła prof. Ewa Filipiak z bydgoskiego UKW.
Najważniejszymi problemami zgłaszanymi przez uczestników regionalnych konferencji były m.in.: przeciążenie zadaniami dotyczącymi diagnozy gotowości szkolnej i dotyczącymi wydawania opinii w sprawie odroczenia obowiązku szkolnego, konieczność przygotowania nauczycieli klas I-III ale także nauczycieli klas IV-VI do pracy z uczniami młodszymi i bardziej zróżnicowanymi klasami, przygotowanie nauczycieli klas I do właściwego informowania rodziców o ofercie szkoły.
– Cieszy nas, że pracownicy poradni zgłosili wiele własnych propozycji rozwiązań – mówi prof. Anna Izabela Brzezińska kierująca Zespołem Wczesnej Edukacji.
Tak eksperci, jak i praktycy dostrzegali potrzebę udzielania rodzicom przez przedszkola i szkoły rzetelnych informacji dotyczących zapisów, wolnych miejsc, jak również warunków odroczenia obowiązku szkolnego lub uzyskania określonych form pomocy. Wskazywano, że odpowiednio wczesna edukacja rodziców, dotycząca rozwoju dziecka, zmian, jakie zachodzą w jego funkcjonowaniu pod koniec wieku przedszkolnego oraz wymagań, jakie stawia przed dziećmi najpierw przedszkole, potem szkoła, mogłaby znacząco przyczynić się do obniżenia ich poziomu lęku.
Z drugiej strony wskazywano na brak dobrych narzędzi diagnostycznych do badania dzieci 5-, 6-letnich i młodszych, na niejednoznaczność kryteriów gotowości szkolnej i odraczania obowiązku szkolnego, a przede wszystkim na wielką w niektórych regionach sprzeczność interesów między organami prowadzącymi, szkołami, przedszkolami i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi.
– Wiele problemów będzie wymagało namysłu i rozwiązania nie tylko przez poradnie, ale i inne placówki systemu edukacji, kuratoria oświaty i lokalne władze samorządowe – ocenia prof. Brzezińska. Jednak już teraz efektem cyklu konferencji są opracowane przez IBE materiały uwzględniające uwagi zebrane w ich trakcie, które mogą być praktyczną pomocą dla poradni w diagnozie dzieci. Materiały są dostępne na stronie projektu prowadzonego przez Instytut (www.eduentuzjasci.pl/dziecko-nastolatek). Są tam także i inne materiały, nie tylko dla poradni i szkół, ale również dla rodziców. Można pobrać m.in. plakaty i ulotki o wspieraniu rozwoju 6-latka oraz broszury i prezentacje dotyczące diagnozy gotowości szkolnej.
