Szczegółowe informacje na temat instrukcji do badań międzynarodowych znajdują się tutaj.
Wybierz swój język
Konferencje i spotkania
Wydarzenia online, hybrydowe i stacjonarne, podczas których przedstawiamy istotne zagadnienia edukacyjne i poznajemy opinie naszych interesariuszy.
dowiedz się więcej
Seminaria i warsztaty
Wydarzenia mające na celu zwiększenie wykorzystania wyników badań przez różne grupy odbiorców.
dowiedz więcejJak analizować dane z międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych za pomocą pakietów statystycznych?
W tej części opisujemy zasoby wspierające bardziej doświadczonych użytkowników w zrozumieniu specyfiki międzynarodowych badań edukacyjnych, efektywnym łączeniu i analizowaniu danych oraz przeprowadzaniu zaawansowanych analiz statystycznych z wykorzystaniem różnych pakietów statystycznych. Pokażemy, w jaki sposób można prowadzić analizy, korzystając z darmowych (R) lub komercyjnych pakietów statystycznych.
W pierwszej kolejności najlepiej jest zapoznać się z dostępną dokumentacją, raportami technicznymi z badań oraz podręcznikami użytkownika udostępnionymi wraz z danymi. Pomoże to w zorientowaniu się w specyfice badania, schemacie losowania próby i sposobie jego uwzględnienia w wagach analitycznych. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposoby korzystania ze zmiennych dotyczących osiągnięć uczniów, a także zasady łączenia poszczególnych plików (np. zbiorów zawierających dane uczniów i zbiorów z danymi ich nauczycieli). Podczas przeprowadzania zaawansowanych analiz z wykorzystaniem różnych pakietów statycznych dobrze jest skorzystać z dostępnych narzędzi wspierających statystyczne analizy danych.
Narzędzia wspierające statystyczne analizy danych
Narzędzia do analizy międzynarodowych badań edukacyjnych
Badania edukacyjne wymagają zaawansowanych narzędzi statystycznych, które uwzględniają złożone schematy próbkowania, wagi replikacyjne oraz wartości prawdopodobne (plausible values).
Najwygodniejszym narzędziem korzystania z tych danych jest oprogramowanie IDB Analyzer. Użytkownicy popularnych pakietów statystycznych, takich jak R, SPSS, Stata czy SAS również mogą w prosty sposób analizować te dane, korzystając z dodatkowych pakietów lub makr automatyzujących pracę z danymi z badań międzynarodowych.
W tabeli przedstawiamy przegląd oprogramowania statystycznego, które najlepiej sprawdza się w analizie danych z takich badań.
Zachęcamy do skorzystania z poradników pokazujących, jak analizować dane z międzynarodowych badań edukacyjnych z wykorzystaniem wybranych pakietów statycznych:
Szczegółowe informacje na temat instrukcji do badań międzynarodowych znajdują się tutaj.
Analizy danych z badań międzynarodowych z wykorzystaniem pakietu IDB Analyzer
IDB Analyzer
konwertowanie plików
IDB Analyzer
łączenie plików i baz danych
IDB Analyzer
wykorzystanie modułu do analiz statystycznych
Analizy danych z badań międzynarodowych z wykorzystaniem pakietu intsvy w R
Pakiet intsvy w R
wprowadzenie
Pakiet intsvy w R
przygotowanie danych do analizy
Pakiet intsvy w R
analiza danych
Szczegółowe informacje na temat instrukcji do badań międzynarodowych znajdują się tutaj.
IDB Analyzer
IEA IDB Analyzer to darmowe narzędzie opracowane przez IEA, służące do analizy danych z międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych, takich jak te prowadzone przez IEA, OECD i inne organizacje. Oprogramowanie to pozwala na uwzględnienie specyfiki schematu badania oraz przeprowadzenie analiz w różnych pakietach statystycznych, w tym SPSS, SAS oraz R. Do działania programu wymagany jest system operacyjny Windows oraz zainstalowane odpowiednie oprogramowanie statystyczne.
IEA IDB Analyzer wyposażony jest w graficzny interfejs użytkownika, który odczytuje zawartość plików danych z katalogu użytkownika i generuje składnię do łączenia i analizy danych w SPSS, SAS lub R. Składa się z trzech głównych modułów: Modułu Łączenia (Merge Module), Modułu Analizy (Analysis Module) oraz nowego modułu w wersji 5.0, który umożliwia konwersję plików systemowych SPSS na pliki danych R. Moduł Łączenia umożliwia tworzenie składni do łączenia plików z różnych krajów i poziomów (np. uczniów, nauczycieli, szkół), natomiast Moduł Analizy pozwala na generowanie składni do przeprowadzania analiz na tych danych. Wygenerowany kod umożliwia użytkownikowi przeprowadzanie analiz statystycznych, w tym obliczanie statystyk opisowych, testowanie hipotez oraz wykonywanie prostych modeli regresji liniowej i logistycznej.
Więcej informacji na temat IEA IDB Analyzer znajduje się tutaj.
Poradnik „Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w IEA IDB Analyzer” jest dostępny tutaj.
„Analiza tematyczna danych TIMSS za pomocą IEA IDB Analyzer” znajduje się tutaj.
R
R to darmowe, otwarte oprogramowanie oferujące zaawansowane narzędzia analityczne, dostępne w dodatkowych pakietach. Po załadowaniu do środowiska R pakiety te rozszerzają jego możliwości o nowe funkcje. Istnieją pakiety umożliwiające m.in. uwzględnienie w analizach schematu doboru próby, wag analitycznych i replikacyjnych oraz wartości prawdopodobnych, a także dokonywanie porównań międzykrajowych. Pakiety różnią się funkcjonalnością i poziomem zaawansowania, co pozwala dostosować narzędzia do indywidualnych potrzeb użytkowników.
Polecane pakiety:
IEA IDB Analyzer
Umożliwia tworzenie i eksport skryptów do łączenia danych i podstawowych analiz danych z badań.
Rrepest
Zaprojektowany przez analityków OECD na potrzeby analizy danych z międzynarodowych badań edukacyjnych.
EdSurvey
Specjalnie zaprojektowany na potrzeby analizy danych z międzynarodowych badań porównawczych.
BIFIEsurvey
Wszechstronny pakiet, opracowany pod kątem analizy danych z różnych badań ze złożonymi schematami losowania, wagami replikacyjnymi i wartościami prawdopodobnymi.
SPSS
Popularny komercyjny pakiet statystyczny powszechnie stosowany do analizy danych z badań społecznych.
Nie umożliwia bezpośrednio analizy danych zawierających wartości prawdopodobne (plausible values) oraz wagi replikacyjne. Ich uwzględnienie wymaga dodatkowych makr lub wykorzystania oprogramowania IDB Analyzer.
Więcej informacji na temat IEA IDB Analyzer znajduje się tutaj.
Poradnik „Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w IDB Analyzer” jest dostępny tutaj.
Stata
Stata to zaawansowany, komercyjny pakiet statystyczny, który jest ceniony ze względu na intuicyjność i wszechstronność w analizach badań społecznych.
Funkcja svyset umożliwia definiowanie schematów próbkowania, wag oraz metod replikacji. Stata nie obsługuje bezpośrednio wartości prawdopodobnych (plausible values), które są kluczowe w analizie danych. Można z nich korzystać pośrednio, używając funkcjonalności do pracy ze zbiorami imputacyjnymi lub po zainstalowaniu dodatkowych pakietów.
Polecane pakiety można zainstalować, wpisując w konsoli polecenie: ssc install nazwa_pakietu:
repest
- Predefiniowane schematy badań.
- Analiza danych z wagami replikacyjnymi.
- Duża elastyczność w analizach wielopoziomowych.
pv
- Dedykowany moduł do pracy z wartościami prawdopodobnymi.
- Obsługa wielu zestawów zmiennych w złożonych badaniach.
pisatools
- Dedykowany pakiet do analizy danych PISA.
- Wbudowana obsługa wartości prawdopodobnych i wag replikacyjnych (BRR).
- Umożliwa wyliczenie statystyki opisowych, przeprowadzenie regresji i analiz dekompozycji.
Poradnik „Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w Stata z użyciem pakietu repest” jest dostępny tutaj.
SAS
Zaawansowany, komercyjny pakiet statystyczny do analizy danych z badaniach społecznych i edukacyjnych.
Procedury SURVEY umożliwiają obsługę danych złożonych schematów próbkowania. Wartości prawdopodobne można uwzględnić, korzystając z procedur dedykowanych do pracy z imputowanymi danymi. Do uśrednienia wyników można też wykorzystać makra.
Mplus
Komercyjny pakiet statystyczny zawierający funkcjonalności z zakresu psychometrii, analiz wielopoziomowych przydatne w analizie danych edukacyjnych. Wartości prawdopodobne można uwzględnić korzystając z procedur do pracy z imputowanymi danymi.
Szczegółowe informacje na temat instrukcji do badań międzynarodowych znajdują się tutaj.
Szczegółowe informacje na temat instrukcji do badań międzynarodowych znajdują się tutaj.
Praktyki czytelnicze polskich uczniów
Krzysztof Biedrzycki
Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy, 2025
Opracowanie stanowi pierwszą analizę tematyczną z serii „Zajrzyj do danych”, poświęconą praktykom czytelniczym polskich uczniów. Autor analizy, na podstawie wyników międzynarodowych badań edukacyjnych PIRLS i PISA, prezentuje znaczenie biografii czytelniczej uczniów w procesie pracy nad rozumieniem czytanego tekstu. W opracowaniu można znaleźć praktyczne wskazówki dla nauczycieli języka polskiego, w jaki sposób włączyć tę wiedzę do praktyki edukacyjnej i wspierać rozwój kompetencji czytelniczych uczniów. „Zajrzyj do danych” to seria krótkich, tematycznych analiz poświęconych zagadnieniom istotnym z punktu widzenia polskiej edukacji, opracowywanych na podstawie wyników międzynarodowych badań edukacyjnych.
Kompetencje cyfrowe uczniów w Polsce – co wiemy z badań międzynarodowych?
Paweł Penszko
Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy, 2025
W trzecim opracowaniu z cyklu „Analizy IBE dla polityki publicznej” na podstawie analizy danych z międzynarodowych badań edukacyjnych (ICILS, ICCS, PISA, TIMSS oraz PIRLS) przedstawiono, co wiemy o kompetencjach cyfrowych uczniów w Polsce na podstawie danych z badań międzynarodowych. W publikacji poszukiwano odpowiedzi na pytania o to, jak polscy uczniowie radzą sobie w cyfrowym świecie, czy szkoła skutecznie rozwija ich umiejętności oraz jakiego wsparcia potrzebują. W analizie pokazano również, jak samoocena kompetencji uczniów ma się do ich rzeczywistych wyników oraz różnice między płciami w nabywaniu specjalistycznych kompetencji cyfrowych. Publikacja zawiera rekomendacje dla polityki edukacyjnej.
Prawda czy fałsz? Wspieranie uczniów w krytycznej ocenie informacji publikowanych w internecie
Julian Fraillon, IEA
Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy, 2025
Opracowanie przygotowane przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA) mające na celu przybliżenie wyników badania ICILS 2023 dotyczących kompetencji uczniów w zakresie oceny wiarygodności informacji. Broszura skierowana jest do nauczycieli, osób pracujących z młodzieżą oraz rodziców i zawiera wskazówki, jak uczyć młodych ludzi krytycznego spojrzenia na treści publikowane w internecie, m.in. sposoby i kryteria oceny wiarygodności informacji.
Jak uczyć, by uczniowie myśleli samodzielnie? Rozwijanie krytycznego myślenia w klasie
Krzysztof Biedrzycki, Wioleta Dobosz-Leszczyńska, Barbara Ostrowska, Paweł Penszko
Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy, 2025
W publikacji autorzy przedstawili istotne dla praktyki szkolnej zagadnienia związane z krytycznym myśleniem – od definicji przez wskazanie roli krytycznego myślenia w praktyce nauczycielskiej po przedstawienie sposobów pracy z uczniami. Integralną część opracowania stanowi zbiór zadań z zakresu języka polskiego, historii, biologii, chemii, fizyki i geografii, który może służyć jako wsparcie dla nauczycieli w przygotowaniu lekcji uwzględniających elementy krytycznego myślenia.
Publikacja stanowi rozwinięcie oraz dostosowanie do potrzeb kadry pedagogicznej informacji zawartych w ramach analizy IBE dla polityk publicznych Krytyczne myślenie, ocena wiarygodności informacji. Wnioski z międzynarodowych badań edukacyjnych i przeglądu literatury.
Krytyczne myślenie, ocena wiarygodności informacji. Wnioski z międzynarodowych badań edukacyjnych i przeglądu literatury.
Paweł Penszko, Olga Wasilewska
Instytut Badań Edukacyjnych, 2024
W drugim opracowaniu z cyklu „Analizy IBE dla polityki edukacyjnej” na podstawie szerokiego przeglądu literatury przedstawiają kluczowe wnioski na temat krytycznego myślenia oraz skutecznych sposobów rozwijania wśród uczniów umiejętności oceny informacji i odporności na dezinformację. Następnie, analizując różne dane, w tym z międzynarodowych badań edukacyjnych ICCS, PIRLS i PISA, szukają odpowiedzi na pytania: czy polska szkoła uczy krytycznego myślenia, czy polscy uczniowie potrafią krytycznie myśleć oraz czy polscy uczniowie podchodzą krytycznie do informacji znalezionych w internecie. Publikacja zawiera także rekomendacje dla polityki edukacyjnej.
Prace domowe. Wyniki badań dotyczących prac domowych i ich efektywności edukacyjnej
Paweł Penszko, Michał Sitek, Olga Wasilewska
Instytut Badań Edukacyjnych, 2024
W pierwszym opracowaniu z cyklu „Analizy IBE dla polityki edukacyjnej” autorzy przedstawili wyniki badań naukowych dotyczących prac domowych. W publikacji zaprezentowano dane z międzynarodowych badań porównawczych (TIMSS, PIRLS i PISA), dotyczące m. in. częstotliwości zadawania prac domowych w polskich szkołach i czasu poświęcanego na prace domowe przez uczniów. Podsumowano także badania dotyczące skuteczności prac domowych i wnioski na temat warunków, jakie powinna spełniać praca domowa, aby przynosiła korzystne efekty edukacyjne.
strona testowa
MIĘDZYNARODOWE ZBIORY DANYCH
Zbiory z danymi z badania, dokumentacja techniczna, instrukcje dla użytkowników, codebooki i informacje na temat zmiennych a także źródłowe i krajowe wersje ankiet dostępne są na stronie badania PIAAC OECD. Zbiory zawierają kompletny zestaw odpowiedzi respondentów z uczestniczących w badaniu krajów.
Dostępne formaty danych: SAS, SPSS i CSV wraz ze skryptem Stata umożliwiającym import danych z pliku CSV.
PYTANIA KRAJOWE – ZBIORY DANYCH
W ankietach stosowanych w badaniach międzynarodowych każdy kraj może dodać – w uzgodnieniu z organizatorami – kilka pytań ważnych z perspektywy danego kraju. Zazwyczaj są one zamieszczane na końcu ankiety. Dodatkowo niektóre pytania międzynarodowe są adaptowane do warunków krajowych, aby lepiej odzwierciedlać lokalny kontekst. Poniżej udostępniamy zbiór z odpowiedziami respondentów na pytania krajowe z ostatniej edycji badania (PIAAC 2023). Można go połączyć z publicznie dostępnymi bazami, wykorzystując wspólny identyfikator (ID respondenta).
PRZYDATNE LINKI
Zbiory danych z dokumentacją techniczną
Raporty techniczne
Technical Report of the Survey of Adult Skills, Third Edition
Technical Report of the Survey of Adult Skills, Second Edition
Technical Report of the Survey of Adult Skills
Przeglądarki danych
International Data Explorer (NCES)
Portal na temat międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych
DODATKOWE MATERIAŁY
Poradniki
Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w IEA IDB Analyzer
Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w R z użyciem pakietu intsvy
Analiza danych z międzynarodowych badań edukacyjnych w Stata z użyciem pakietu repest