Na początku 2025 roku tysiące nauczycielek i nauczycieli wzięło udział w ankietach i spotkaniach na temat obowiązujących podstaw programowych i planowanych zmian. W samej ankiecie opublikowanej na stronie IBE PIB wypowiedziało się ponad 24 000 osób. Powstało ok. 40 opracowań, które w swoich pracach wykorzystywali autorzy podstaw programowych. Teraz wyniki badań publikujemy w zbiorczym raporcie.
Głosy nauczycieli i nauczycielek to dla IBE PIB nie tylko materiał badawczy. Od samego początku prac nad zmianami w systemie edukacji, na każdym ich etapie, IBE PIB angażuje praktyków z całej Polski, organizując spotkania, webinary, a także ankiety i inne formy zbierania informacji zwrotnej.
„Nauczyciele i nauczycielki o podstawach programowych. Raport z konsultacji. Przedszkola i szkoły podstawowe” to tytuł raportu, który w październiku 2025 opublikowany został na stronie IBE PIB. Jest pogłębioną i zbiorczą wersją wcześniejszych analiz udostępnionych zespołom eksperckim w trakcie opracowywania propozycji nowych podstaw programowych.
Raport stanowi opisowe podsumowanie odpowiedzi zebranych w trakcie konsultacji, prowadzonych jeszcze przed rozpoczęciem prac ekspertów. Szczególną uwagę poświęcono opiniom nauczycieli na temat kompetencji poznawczych, osobistych i społecznych oraz sprawczości uczniów.
Ankiety i konsultacje
Skąd pozyskiwano opinie o obowiązującej podstawie programowej dla przedszkola i szkoły podstawowej, a także o zmianach oczekiwanych przez nauczycieli? Pod koniec stycznia 2025 roku IBE PIB przeprowadził konsultacje za pomocą ankiet. Nauczyciele mieli możliwość wyrażenia opinii i przedstawienia propozycji dotyczących planowanych zmian w podstawach programowych. Głosy te wzięto pod uwagę również jako dodatkowy materiał w pracach nad Profilem absolwenta i absolwentki.
Udział w ankiecie wzięły 23 852 osoby, w tym:
- 5574 nauczycieli wychowania przedszkolnego,
- 4629 nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej,
- 13 649 nauczycieli klas IV–VIII szkoły podstawowej.
To pierwsze konsultacje dotyczące zmian w systemie edukacji przeprowadzone na tak szeroką skalę. Równolegle, w styczniu i lutym 2025 roku, odbywały się konsultacje przeprowadzane we wszystkich województwach przy wsparciu kuratoriów oświaty. Wzięło w nich udział ponad 10 000 nauczycieli i nauczycielek.
Wpływ nauczycieli na zmiany
Głos praktyków przy projektowaniu zmian w systemie edukacji był ważnym elementem prac. W IBE PIB powstały 22 zespoły, które przygotowywały projekty podstaw programowych dla przedszkola i szkoły podstawowej. Autorzy na bieżąco otrzymywali szczegółowe opracowania na temat postulatów nauczycielek i nauczycieli. Łącznie przygotowano ponad 40 takich materiałów.
Dokumenty te zawierały m.in.:
- propozycje dodania lub pogłębienia treści,
- postulaty usunięcia lub ograniczenia niektórych zagadnień,
- wskazania, czego nie należy zmieniać,
- postulaty dotyczące urealnienia i uelastycznienia treści,
- sugestie dotyczące wspierania kompetencji przekrojowych i sprawczości,
- uwagi na temat wspierania indywidualnych potrzeb edukacyjnych,
- dodatkowe opinie, np. dotyczące oceniania, metod pracy i organizacji lekcji.
Podsumowanie konsultacji opisano w rozdziale 6. „Głosy nauczycieli i nauczycielek. Jak konsultacje wpłynęły na rekomendacje IBE PIB”. Można tam przeczytać, w jaki sposób zebrane opinie są i będą wykorzystane w procesie zmian w systemie edukacji.
Dwa raporty - różne perspektywy
Raport warto zestawić z wynikami TALIS 2024. Oba badania dotyczą sytuacji i potrzeb polskich nauczycieli, jednak prezentują je z odmiennych perspektyw. Raport z konsultacji skupia się na krajowym kontekście, zwłaszcza na doświadczeniach nauczycieli w obliczu zmian w podstawach programowych, i ma charakter jakościowy. TALIS prezentuje natomiast dane ilościowe, które pozwalają spojrzeć na Polskę z perspektywy porównawczej i międzynarodowej.
