Profil absolwenta i absolwentki przedszkola i szkoły podstawowej, to fundament zmian w oświacie. Określa obszary kluczowe w edukacji przedszkolnej i szkolnej. Podkreśla rolę nauczycieli, rodziców, ale także wszystkich osób związanych ze szkołami i przedszkolami we wspieraniu dzieci w rozwijaniu ich kompetencji.
Profil absolwenta i absolwentki to rozwiązanie stosowane w wielu krajach, choć często nosi różne nazwy. Ma jednak podobne założenia – jest to narzędzie, które określa, jaką wiedzę i umiejętności powinni mieć uczniowie po zakończeniu etapów edukacji. Profil pomaga kształtować cele edukacyjne oraz planować nauczanie tak, aby przygotować młodych ludzi do wyzwań współczesnego świata.
Profil opracowali nasi naukowcy na podstawie badań polskich i zagranicznych. Jest też efektem wielu rozmów z ekspertami z krajów, w których systemy edukacji są najbardziej efektywne. Po przygotowaniu wstępnego modelu Profilu, skonsultowaliśmy go ze środowiskiem edukacyjnym w Polsce. Dzięki tysiącom głosów mogliśmy dopasować Profil do realiów i specyfiki polskiego systemu edukacji. Prezentowany dokument to efekt pracy tysięcy osób, którym na sercu leży dobro dzieci i jakość polskiej szkoły.
Gotowe, uzupełnione i rozszerzone w stosunku do wersji oddanej do konsultacji, opracowanie pt.: „Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji. Etap I: przedszkola i szkoły podstawowe” przekazaliśmy do recenzji autorytetom w zakresie edukacji. Gdy tylko zakończą się te prace, na początku lutego 2025, opublikujemy cały materiał.
Zawartość profilu absolwenta i absolwentki
1.1. Wartości
Wartości to centralne miejsce Profilu. Są podstawą wszelkich działań edukacyjnych, tak w środowisku domowym, jak i szkolnym. Wyznaczają etyczne i moralne ramy każdego działania. Są wspólne dla narodu polskiego i ugruntowane w kulturze europejskiej.
Wśród wartości kluczowe dla rozwoju młodego człowieka i kształtujących jego moralny kompas są:
- wolność i odpowiedzialność
- wspólnota i szacunek
- prawda, dobro, piękno
- sprawiedliwość i solidarność
1.2. Kompetencje fundamentalne
Wspierają uczniów i uczennice w nabywaniu kompetencji przekrojowych, zdobywaniu wiedzy i umiejętności, dają warunki do budowania sprawczości oraz kierowania się wspólnymi wartościami. Należą do nich kompetencje językowe, kompetencje matematyczne oraz kompetencje cyfrowe.
1.3. Kompetencje przekrojowe
Oznaczają zdolność do podejmowania określonych działań. Podzieliliśmy je na trzy grupy:
- Kompetencje poznawcze, które pozwalają poznawać świat i otoczenie oraz tworzyć jego obraz w umyśle. Składają się na nie myślenie krytyczne, myślenie kreatywne oraz rozwiązywanie problemów.
- Kompetencje społeczne pozwalają efektywnie radzić sobie w sytuacjach społecznych. W ich obszar wchodzą współpraca i dbanie o innych.
- Kompetencje osobiste pomagają rozwijać własny potencjał na wielu płaszczyznach, takich jak kierowanie sobą i dbanie o siebie.
1.4. Obszary kształcenia
Wspieranie uczniów i uczennic w rozwijaniu ich umiejętności powinno odbywać się z wykorzystaniem wiedzy z różnych dziedzin. Te nie zawsze pokrywają się z przedmiotami szkolnymi. W Profilu wyróżniliśmy takie obszary jak: język polski, matematyka, języki obce, nauki przyrodnicze, historia i społeczeństwo, kultura i społeczeństwo, informatyka i nowe technologie, technika, ruch i zdrowie.
1.5. Sprawczość
W tym modelu sprawczość nie jest jedynie cechą indywidualną jednostki. Opiera się na wzajemnym oddziaływaniu jednostki na otoczenie i odwrotnie. Sprawczość definiujemy zatem jako podejmowanie działań, które mają pozytywny wpływ na siebie i innych oraz ponoszenie za to odpowiedzialności. Sprawczość to poczucie przynależności do wspólnoty, nastawienie na rozwój, przekonanie o własnej skuteczności, samorealizacja.
Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukcacji.
Wersja skrócona
Pod redakcją: Agnieszki Szymczak i Elżbiety Strzemiecznej.
Przez zespół w składzie: dr hab. Krzysztof Biedrzycki, dr Piotr Bordzoł, dr Joanna Dobkowska, dr Dawid Dymkowski, dr Anna Hesse-Gawęda, dr Radosław Kaczan, dr Tomasz Knopik, Agnieszka Kuźba, Mateusz Przywara, Elżbieta Rakoczy, Łukasz Srokowski, dr Gabriela Ziewiec-Skokowska
Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2025
Niniejszy dokument stanowi skrót materiału „Profil absolwenta i absolwentki przedszkola i szkoły podstawowej” i dotyczy szkół podstawowych. Pełna wersja profilu będzie dostępna na początku lutego 2025.