Artykuł dotyczy zastosowania metody opartej na sztuce, tzw. ABR (Arts-Based Research), w badaniach opinii studentów na temat przestrzeni twórczej na uczelni. Projekt, realizowany przez cztery badaczki, był prowadzony wśród studentów pedagogiki w czasie nauki zdalnej wymuszonej pandemią koronawirusa w ramach zajęć z przedmiotu pedagogika twórczości. Uczestnicy badań mieli za zadanie przedstawić wyobrażoną przez siebie idealną do działań twórczych przestrzeń, którą chcieliby mieć do dyspozycji na uczelni, na dwa sposoby: niewerbalnie (poprzez pracę plastyczną – właściwe ABR) oraz werbalnie – za pomocą opisu (uzupełnienie). W artykule opisujemy proces konceptualizacji projektu, jego realizację oraz mocne i słabe strony metody ABR z punktu widzenia osób zaangażowanych w jej implementację. Na tej podstawie formułujemy wnioski dotyczące zastosowania metody w badaniach społecznych z zakresu pedagogiki. ABR uwypukla cechy wspólne nauki i sztuki, traktując je jako pokrewne aktywności człowieka. Wpisuje się w najnowsze tendencje w badaniach społecznych, zgodnie z którymi poprawność metodologiczna i jednoznaczność procedury są podrzędne względem celu badań i potrzeby refleksyjności prowadzącej do uzyskania wartościowych poznawczo wniosków. Opisywany projekt potwierdza dużą wartość poznawczą tej procedury. Owocuje wartościowymi spostrzeżeniami, które oprócz walorów poznawczych mają potencjał generowania zmiany społecznej. Obecnie praktyka ABR napotyka na problemy związane z przyzwyczajeniami zarówno uczestników badań, jak i całego środowiska naukowego. Jej upowszechnienie wymaga podążania w stronę otwartości metodologicznej, poznawczej pokory i twórczego podejścia do uprawiania nauki.
Dynamiczne przemiany współczesnego świata stymulują poszerzanie się nie tylko tematyki badań społecznych, ale także ich metodologii. Naukowcy poszukują bardziej adekwatnych do współczesnych problemów metod badawczych, które odzwierciedlałyby złożoność i nieoczywistość procesów społecznych i kulturowych. Wymaga to od badaczy otwartości, elastyczności, gotowości do podjęcia ryzyka i akceptacji dyskomfortu związanego z niepewnością towarzyszącą podejmowanym działaniom. Może zaowocować błyskotliwą refleksją, sformułowaniem nowych problemów badawczych lub przeformułowaniem dotychczas istniejących, pogłębionym rozumieniem otaczającej rzeczywistości i, last but not least – postawą pokory wobec niemożności całkowitego wyjaśnienia pewnych zjawisk i procesów.
W ostatnich latach dynamicznie rozwijają się badania jakościowe. Wśród usytuowanych w tym paradygmacie metod, po które coraz częściej sięgają badacze, znajdują się metody z pola sztuki, zwane z języka angielskiego Arts- -Based Research, w skrócie ABR. Także w Polsce można zaobserwować coraz więcej projektów angażujących te metody, choć ich ocena przez środowisko naukowe jest wciąż niejednoznaczna. W niniejszym artykule przedstawiamy projekt badawczy poświęcony poznaniu opinii studentów na temat przestrzeni twórczej na uczelni, realizowany z zastosowaniem ABR. Opisujemy proces powstawania projektu badawczego, jego realizację oraz mocne i słabe strony metody ABR z punktu widzenia osób zaangażowanych w jej implementację. Na tej podstawie formułujemy wnioski dotyczące zastosowania metody w badaniach społecznych z zakresu pedagogiki. W czasie przygotowywania tego artykułu projekt był w trakcie realizacji – na etapie analizy. Przedstawione wnioski nie mają więc charakteru całościowego i wymagają dalszej interpretacji. Sformułowanie wniosków końcowych będzie możliwe po zakończeniu etapu grupowej analizy danych.
