Zapraszamy do lektury niedawno opublikowanego numeru kwartalnika Edukacja (4/2023), który w całości poświęcony jest artykułom powstałym z wykorzystaniem danych z międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych takich jak PISA, TIMSS, ICCS, TALIS czy PIAAC.
Tematem przewodnim nr 4/2023 kwartalnika Edukacja jest wykorzystanie danych z międzynarodowych porównawczych badań edukacyjnych do lepszego zrozumienia funkcjonowania systemu oświaty i podnoszenia jakości edukacji. Autorzy prezentowanych artykułów – opartych na danych z badań takich jak PISA (Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów), TALIS (Międzynarodowe Badanie Nauczania i Uczenia się), ICCS (Międzynarodowe Badanie Kompetencji Obywatelskich), TIMSS (Międzynarodowe Badanie Wyników Nauczania Matematyki i Nauk Przyrodniczych), PIAAC (Międzynarodowe Badanie Umiejętności Dorosłych) czy TICKS (Badanie Umiejętności i Preferencji) – pokazują, że rzetelna analiza danych może służyć lepszej diagnozie problemów systemowych, identyfikacji wyzwań i nierówności oraz projektowaniu trafnych i skutecznych interwencji edukacyjnych.
W numerze znalazły się artykuły dotyczące:
- wpływu zbliżających się egzaminów na strategie uczenia się licealistów w Polsce;
- czynników ryzyka niskiego poziomu umiejętności czytania wśród dorosłych Polaków;
- zależności między przemocą szkolną a osiągnięciami edukacyjnymi uczniów w krajach bałkańskich;
- myślenia kreatywnego 15-latków w Polsce;
- społeczno-ekonomicznego zróżnicowania oczekiwań zawodowych i gotowości do podejmowania kariery wśród polskich nastolatków;
- postaw i zachowań proekologicznych młodzieży w Polsce;
- klimatu szkoły jako kluczowego czynnika zadowolenia zawodowego nauczycieli w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.
Wszystkie artykuły zawarte w numerze opierają się na danych empirycznych z międzynarodowych badań edukacyjnych, a cała publikacja wnosi cenny wkład w debatę nad wykorzystaniem wyników tych badań w tworzeniu efektywnej polityki edukacyjnej.
Wszystkie numery kwartalnika Edukacja dostępne są tutaj.
Zachęcamy do lektury!
Zobacz, o czym piszą autorzy:
Krótkie omówienia artykułów, które znalazły się w tym numerze kwartalnika Edukacja.
1. Nadchodzące egzaminy końcowe skłaniają studentów do wyboru skutecznych strategii nauki oraz organizacji pracy w klasie
Autorzy: Sylwia Wrona, Tomasz Gajderowicz.
Autorzy, analizując dane z badania TICKS 2021, przedstawiają zmiany preferencji uczniów szkół średnich dotyczące strategii uczenia się w miarę zbliżania się do egzaminów końcowych. Wyniki badań pokazują, że w okresie poprzedzającym egzaminy uczniowie chętniej wybierają indywidualne uczenie się, rezygnując z pracy grupowej, co może mieć znaczenie dla skutecznego planowania procesów uczenia się uczniów szkół średnich.
2. Identyfikacja czynników ryzyka niskiej umiejętności czytania u dorosłych
Autorka: Katarzyna Chyl-Tanaś
Autorka, analizując dane z badania PIAAC 2012, identyfikuje czynniki ryzyka niskiego poziomu umiejętności czytania u dorosłych Polaków. Wśród nich znalazły się m.in. niski poziom wykształcenia, mała liczba książek w domu w wieku 14 lat, własna niska ocena poziomu czytania, brak praktyki czytelniczej oraz negatywne doświadczenia edukacyjne z dzieciństwa. Ustalenia te mogą być pomocne przy tworzeniu kwestionariusza ułatwiającego identyfikację osób dorosłych z ryzykiem problemów z czytaniem – narzędzia przydatnego nie tylko w obszarze polityki edukacyjnej, ale również w opiece zdrowotnej.
3. Zależności między dręczeniem, pochodzeniem społeczno-ekonomicznym i postawami wobec osiągnięć edukacyjnych: Dowody z badania TIMSS 2019 z krajów bałkańskich
Autor: Stefano Pagliarani
Analiza na podstawie danych z TIMSS 2019 koncentruje się na wpływie przemocy rówieśniczej na wyniki czwartoklasistów w matematyce i naukach przyrodniczych w ośmiu krajach bałkańskich. Zastosowano w niej modele wielopoziomowe, uwzględniające czynniki indywidualne, szkolne oraz społeczno-ekonomiczne. Wnioski z analizy mogą być pomocne przy planowaniu interwencji dla polityki edukacyjnej w regionie.
4. Potencjał rozwoju umiejętności myślenia kreatywnego polskich 15-latków na podstawie analizy odpowiedzi uczniów w badaniu PISA 2022
Autorzy: Joanna Kaźmierczak, Alicja Weremiuk, Krzysztof Bulkowski
W artykule przeanalizowano wyniki polskich uczniów w nowym obszarze badania PISA 2022 – myśleniu kreatywnym. Autorzy wskazali zadania, w których piętnastolatkowie z Polski osiągnęli nieco słabsze wyniki niż ich rówieśnicy z innych krajów OECD. Zastanawiają się też nad kierunkami zmian w polityce edukacyjnej, które mogłyby skuteczniej wspierać rozwój kreatywności polskich uczniów.
5. Społeczno-ekonomiczne zróżnicowanie oczekiwań zawodowych i gotowości do podejmowania kariery polskich nastolatków: Wnioski z badania PISA 2022
Autorzy: Michał Sitek, Jerzy Bielecki
Artykuł zawiera analizę zgodności między aspiracjami edukacyjnymi i zawodowymi uczniów a wyborem typu szkoły ponadpodstawowej w Polsce, na podstawie danych z badania PISA 2022. Autorzy, wykorzystując modelowanie równań strukturalnych, porównują sytuację uczniów liceów ogólnokształcących, techników i szkół branżowych I stopnia. Szczególną uwagę poświęcają wpływowi statusu społeczno-ekonomicznego (SES), zaangażowania rodziców, wyników z matematyki oraz wsparcia w zakresie doradztwa zawodowego na decyzje edukacyjne uczniów. Wnioski mogą posłużyć do rozwoju poradnictwa zawodowego, skuteczniejszego włączania rodziców w decyzje edukacyjne i tworzenia bardziej elastycznych ścieżek kształcenia.
6. Postawy i zachowania prośrodowiskowe młodzieży w Polsce oraz ich uwarunkowania na podstawie danych ICCS 2022
Autorka: Olga Wasilewska
W artykule przeanalizowano dane z Międzynarodowego Badania Kompetencji Obywatelskich ICCS 2022, dotyczące postaw i zachowań prośrodowiskowych ósmoklasistów w Polsce - w szczególności obaw związanych z zagrożeniami środowiskowymi, poglądów na temat działań prośrodowiskowych, deklarowanych zachowań ekologicznych oraz gotowości do angażowania się na rzecz ochrony środowiska. Choć większość uczniów uznaje problemy środowiskowe za poważne zagrożenie dla przyszłości świata, zmiany klimatu są rzadziej wskazywane jako istotny problem w porównaniu z innymi kwestiami środowiskowymi. W postawach uczniów występują wyraźne różnice w zależności od płci, statusu społeczno-ekonomicznego uczniów oraz ich poziomu wiedzy obywatelskiej. Artykuł podkreśla znaczenie kształtowania poczucia odpowiedzialności za środowisko wśród dzieci i młodzieży zamiast podejść bazujących na lęku.
7. Klimat szkoły jako czynnik przewidujący satysfakcję zawodową i dobrostan zawodowy nauczycieli: Analiza danych z badania TALIS 2018 z Europy Środkowo-Wschodniej
Autorzy: Katarzyna Kutyłowska, Michał Sitek, Urszula Wągrowska, Katarzyna Paczuska
Na podstawie danych z badania TALIS 2018 autorzy przeanalizowali wpływ klimatu szkoły i statusu społeczno-ekonomicznego (SES) na satysfakcję i dobrostan zawodowy nauczycieli w sześciu krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wyniki pokazują, że klimat szkoły – zwłaszcza wspierające środowisko pracy oraz możliwość współuczestniczenia w decyzjach dotyczących życia szkoły – w istotny sposób wpływają na dobrostan nauczycieli. Zwiększeniu satysfakcji sprzyjają także pozytywne relacje z uczniami. Oddziaływanie analizowanych czynników różniło się między krajami, co podkreśla znaczenie lokalnego kontekstu.