W ramach diagnozy 270 stopni bateria KAPP daje możliwość oceny rozwoju poznawczego metodami kwestionariuszowymi bazującymi na obserwacjach rodziców/opiekunów i nauczycieli/wychowawców. Oznacza to pozyskiwanie informacji o funkcjonowaniu dziecka z dwóch dodatkowych źródeł informacji z uwzględnieniem kontekstu. Dzięki temu zdecydowanie zwiększa się trafność uzyskanej diagnozy, a możliwości funkcjonalne dzieci i młodzieży oceniane są w kontekście naturalnych środowisk życia, codziennych sytuacji domowych czy szkolnych. Co więcej, ukierunkowana obserwacja może być trafną metodą oceny funkcji poznawczych, szczególnie wtedy, gdy ich bezpośredni pomiar jest utrudniony lub niemożliwy. Ponadto, rodzic włączony do procesu diagnozy zyskuje nie tylko realny wpływ na wynik oceny, ale również ukierunkowanie swoich obserwacji na subtelne zmiany w zachowaniu, które mogą być wskaźnikami istotnych umiejętności z perspektywy uczenia się i funkcjonowania poznawczego.
Opracowane kwestionariusze i skale bazują na tym samym modelu teoretycznym, a co za tym idzie oceniają te same wymiary funkcjonowania co aplikacja komputerowa. Dzięki temu możliwa jest pełniejsza i bardziej adekwatna ocena mocnych i słabych stron dziecka. Kwestionariusze mają jednak za zadanie uzupełnić diagnozę aplikacją i nie powinny być stosowane zamiast badania testami komputerowymi, a jedynie dodatkowo.
Kwestionariusze składają się z zestawu pytań dotyczących codziennych i możliwych do zaobserwowania zachowań dziecka odnoszących się do funkcjonowania poznawczego, używania języka i umiejętności komunikacyjnych. Zadaniem rodzica/prawnego opiekuna lub/i nauczyciela/wychowawcy dziecka jest ocenić, czy dane zachowanie było prezentowane przez podopiecznego w czasie ostatniego miesiąca przy użyciu czterostopniowej skali (tak, raczej tak, raczej nie, nie). Szczegółowe omówienie założeń konstrukcyjnych, treści pozycji, wartości psychometrycznych poszczególnych skal oraz zasad analizy i interpretacji wyników zostało zaprezentowane w odpowiednich podręcznikach.
Kwestionariusze dostępne są w aplikacji KAPP_A, skąd mogą być pobrane i przekazane wypełniającym w formie drukowanej lub elektronicznej. Aplikacja KAPP_A daje też możliwość zaznaczania odpowiedzi wypełniającego i automatycznego podsumowania wyników. Szczegółowe instrukcje dotyczące wykorzystywania skal, ścieżki dostępu do nich i możliwości ich pobierania lub wysyłki prezentowane są w trakcie szkoleń organizowanych przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Informacji na temat organizacji, przebiegu i programu szkoleń udziela Katarzyna Nowakowska (
Aplikacja jest dostępna tutaj.
Skale obserwacyjne dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim
Ważną część baterii KAPP stanowią skale rozwoju poznawczego dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim. Dotyczą one charakterystyki funkcjonowania poznawczego osób od 6 do 25 roku życia. Osobami opisującymi zachowanie dzieci lub młodzieży mogą być rodzice/opiekunowie prawni oraz nauczyciele/wychowawcy, jednak skale nie różnią się ze względu na osobę dokonującą oceny. Poszczególni oceniający jedynie wskazują swoją rolę, zaznaczając odpowiednie okienko w metryczce skali. Narzędzia różnią się natomiast ze względu na stopień niepełnosprawności oraz (w jednym przypadku) wiek dziecka. Opracowano następujące wersje:
- Skala rozwoju poznawczego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym KAPP_SNIU;
- Skala rozwoju poznawczego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym KAPP_SNIZ(M), wiek od 6;0 do 10;11,30;
- Skala rozwoju poznawczego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym KAPP_SNIZ(S), wiek od 11;0 do 24;11,30;
- Skala rozwoju poznawczego dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim KAPP_SNIG.
Kwestionariusze do diagnozy dzieci w wieku 3-36 miesięcy
Kwestionariusze do opisu rozwoju poznawczego KAPP_S_D przeznaczone są do diagnozy funkcjonowania poznawczego i językowo-komunikacyjnego dzieci najmłodszych w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym, od 3 do 35 miesiąca życia. Narzędzia te skierowane są wyłącznie do rodziców i/lub opiekunów prawnych dziecka. Powstało sześć wersji kwestionariuszy w zależności od wieku dziecka:
- KAPP_S_D3-5(R) wiek dziecka od 3. do 5. miesiąca i 30 dni (0;3,0–0;5,30),
- KAPP_S_D6-11(R) wiek dziecka od 6. do 11. miesiąca i 30 dni (0;6,0–0;11,30),
- KAPP_S_D12-17(R) wiek dziecka od 12. do 17. miesiąca i 30 dni (1;0,0–1;5,30),
- KAPP_S_D18-23(R) wiek dziecka od 18. do 23. miesiąca i 30 dni (1;6,0–1;11,30),
- KAPP_S_D24-29(R) wiek dziecka od 24. do 29. miesiąca i 30 dni (2;0,0–2;5,30),
- KAPP_S_D30-36(R) wiek dziecka od 30. miesiąca do 35. miesiąca i 30 dni (2;6,0-2;11,30).
Kwestionariusze do opisu rozwoju poznawczego dla dzieci w wieku przedszkolnym oraz w młodszym wieku szkolnym
Opracowana pula kwestionariuszy służy do diagnozy rozwoju poznawczego dzieci w wieku od 3 do 10 lat. Zachowania są tutaj oceniane przez rodziców/opiekunów i/lub nauczycieli, a poszczególne wersje zróżnicowane są ze względu na wiek dziecka (okres przedszkolny lub wczesnoszkolny) i osobę dokonującą oceny. Opracowano następujące kwestionariusze:
- KAPP_S_P(R), skala dla rodzica/opiekuna prawnego dziecka w wieku od 3 do 6 lat (3;0,0–5;11,30);
- KAPP_S_P(N), skala dla nauczyciela dziecka w wieku od 3 do 6 lat (3;0,0–5;11,30);
- KAPP_S_S(R), skala dla rodzica/opiekuna prawnego dziecka w wieku od 7 do 10 lat (7;0,0–9;11,30);
- KAPP_S_S(N), skala dla nauczyciela dziecka w wieku od 7 do 10 lat (7;0,0–9;11,30).
Skale do monitorowania rozwoju poznawczego na bazie ICF
Skale do monitorowania rozwoju poznawczego na bazie ICF to narzędzia dostępne w ramach baterii KAPP, które służą do oceny postępów rozwojowych i skuteczności interwencji z zastosowaniem ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health), tj. Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i zdrowia. Mają wspomagać specjalistów w usystematyzowanej, a przez to możliwej do porównywania ocenie skuteczności podejmowanej interwencji i udzielonego wsparcia edukacyjno-rozwojowego. Dzięki temu skale pozwalają na monitorowanie postępu oraz odnotowanie zmian w funkcjonowaniu osoby diagnozowanej, jakie wystąpiły w związku z procesami dojrzewania lub/i oddziaływaniami terapeutycznymi. Przygotowano cztery takie narzędzia, przeznaczone dla różnych grup badanych:
- skala do monitorowania rozwoju poznawczego z wykorzystaniem ICF dla grupy ogólnej w wersji szczegółowej i skróconej
- skala do monitorowania rozwoju poznawczego z wykorzystaniem ICF dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym
- skala do monitorowania rozwoju poznawczego z wykorzystaniem ICF dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym w wersji dla osób młodszych (w wieku od 3 do 11 lat) i starszych (w wieku od 11 do 25 lat)
- skala do monitorowania rozwoju poznawczego z wykorzystaniem ICF dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim.
Skale monitorowania postępu w zakresie rozwoju poznawczego dla dzieci niewidzących
Opracowano również zestaw skal obserwacyjnych służących do monitorowania postępów w zakresie rozwoju poznawczego dzieci niewidzących w wieku 3;0–6;11;30 lat oraz 7;0–11; 11;30 lat, w wersji dla rodziców i nauczycieli. Próbki zachowań wymienione jako twierdzenia skali odnoszą się głównie do bezwzrokowego, dotykowo – słuchowego funkcjonowania poznawczego. Skala w całości opisuje zachowania oczekiwane w rozwoju poznawczym dziecka niewidomego lub głęboko słabowidzącego, dla którego wzrok nie jest głównym kanałem zdobywania informacji.
Kwestionariusz zachowań językowych i komunikacyjnych dzieci niesłyszących i słabosłyszących
Przygotowano również zestaw kwestionariuszy dotyczących zachowań językowych i komunikacyjnych dzieci niesłyszących i słabosłyszących w wieku 3;0–6;11;30 lat oraz 7;0–9;11;30 lat, w wersji dla rodziców i nauczycieli. Opisane kwestionariuszach zachowania są niezbędne dla sprawnego komunikowania się dziecka z rówieśnikami i dorosłymi, a także przygotowują je do nauki czytania i pisania w języku narodowym (w przypadku kwestionariuszy dla dzieci młodszych) lub odnoszą się do kompetencji niezbędnych do efektywnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie (w przypadku kwestionariuszy dla dzieci starszych).