Uczniowie lubią lekcje, na których kreatywnie korzysta się ze smartfonów, i znają podstawowe zagrożenia związane z technologiami mobilnymi. Wbrew ogólnemu wyobrażeniu akceptują szkolne obostrzenia związane z ich używaniem, choć mają problem z ich konsekwentnym przestrzeganiem. Z kolei nauczyciele, mimo że dostrzegają wartość nowych technologii, potrzebują wsparcia i praktycznej wiedzy, by pokazać uczniom ich alternatywne użycie – to niektóre z wniosków pierwszej edycji projektu „Smartfony w szkole. Ustalmy reguły gry”.
„Smartfony w szkole. Ustalmy reguły gry”
Instytut Badań Edukacyjnych na początku br. rozpoczął realizację projektu o charakterze badawczo-wdrożeniowym, którego celem stało się stworzenie przestrzeni do spotkania się różnych grup ze środowiska szkolnego oraz zainicjowanie dyskusji na temat barier i rozwiązań związanych z edukacyjnym wykorzystaniem smartfonów.
Obraz wyzwań stojących przed szkołą w związku ze zmianami technologicznymi okazał się wykraczać poza smartfony i reguły ich używania w szkole, ale również poza samą technologię. Wspólnym mianownikiem tych wyzwań była pozycja i autorytet nauczycieli w społeczności szkolnej oraz integracja tej społeczności. W rezultacie pomysły technologiczne, w ramach projektu zebrane i opracowane wspólnie z nauczycielami, były nakierowane przede wszystkim na wsparcie tej integracji. To szczególnie istotne w kontekście zdalnego nauczania w dobie pandemii oraz elastyczności systemu edukacji w obliczu nieprzewidywalnych wyzwań – mówi Iwona Gmaj, badaczka i ekspertka z Instytutu Badań Edukacyjnych.
Smartfon w szkole: problem czy wyzwanie?
Czy problemy wynikające z obecności smartfonów w szkole można rozpatrywać jako zjawisko stosunkowo niezależne od innych aspektów jej funkcjonowania? Czy tym problemom można zaradzić poprzez dedykowane rozwiązanie np. w postaci regulaminu używania smartfonów w szkole? Okazuje się, że nie ma prostych ani jednoznacznych odpowiedzi na te pytania.
Wywiady grupowe z uczennicami i uczniami ujawniły, że zdają sobie oni sprawę z zagrożeń, które niosą ze sobą technologie mobilne – szczególnie z możliwości uzależnienia. Ze względu na swój wiek są już uczestnikami narracji, w której możliwości stworzone całkiem niedawno przez nowe technologie powszednieją, a niegdysiejszy entuzjazm zaczyna ustępować rozsądnej ostrożności. Uczennice i uczniowie dostrzegali również, że zagrożenia te nie dotyczą każdego w tym samym stopniu.
Temat był także poruszany przez badanych nauczycielki i nauczycieli, którzy z łatwością identyfikowali problemy wynikające bezpośrednio z obecności smartfonów na lekcji, na przerwie czy podczas wyjść z uczniami. Społeczność nauczycielska podkreśla, że kwestia obecności technologii mobilnych w szkole spleciona jest z wieloma innymi czynnikami, m.in. z pozycją czy autorytetem nauczyciela w społeczności szkolnej oraz z integracją tej społeczności. Co ważne, nauczycielki i nauczyciele wierzą w swoje możliwości w poradzeniu sobie z kłopotliwą obecnością smartfonów w szkole, o ile zostanie im zapewniona odpowiednia autonomia i wynikający z niej autorytet.
Większość problemów wskazanych przez nauczycieli, z jakimi na co dzień borykają się w szkolnej codzienności, da się rozwiązać przy użyciu technologii. Nauczyciele na pierwszym miejscu nie wskazywali technologii mobilnych jako narzędzia dydaktycznego, a raczej jako wsparcie w codziennej pracy. Takie rozwiązania jak: platforma do komunikacji między nauczycielami, system obiegu szkolnych dokumentów czy udział uczniów w tworzeniu wizerunku szkoły w sieci to przykłady najbardziej pożądanych rozwiązań – mówi dr Agnieszka Koterwas, liderka projektu „Smartfony w szkole…” i ekspertka z Instytutu Badań Edukacyjnych.
Smartfony w pewnym zakresie są problemem szkolnego życia, ale nie jest to największa bolączka polskiej szkoły. Co więcej, realne i trwałe zminimalizowanie tego problemu wymaga projektowania rozwiązań nakierowanych na te obszary, gdzie znajdują się źródła nieumiejętności szkoły w integrowaniu społeczności wokół niej skupionej (uczniów, nauczycieli, rodziców) oraz braku wsparcia nauczycieli w korzystaniu z nowych technologii.
Dyskusje na temat roli smartfonów w szkole były prowadzone z udziałem ekspertów z dziedziny badań edukacyjnych i technologii cyfrowych oraz przy wsparciu m.in. Centrum Projektów Polska Cyfrowa, a także reprezentantów firm technologicznych (m.in. Fundacja Orange, Samsung, Microsoft) i organizacji pozarządowych (m.in. Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”, Fundacja Centrum Cyfrowe).
