Sprawności moralne u podstaw wychowania

Artykuł charakteryzuje sprawności moralne, tj. powtarzalną gotowość do zachowań, które ukierunkowane są na czynienie dobra, w kontekście wychowania. Nie wystarczy sam nawyk, należy wprowadzić element świadomego działania, aby uruchomić dyspozycję moralną. W praktyce można wyakcentować trzy obszary działań wychowawczych: w wymiarze intelektualnym – przekonanie ucznia do danego zachowania; w wymiarze emocjonalno-popędliwym – wyrobienie określonych nawyków; w wymiarze religijnym (duchowym) – otwieranie się na działanie Boże.

Grecka arete (α᾿ρετή) pochodzi od przymiotnika aristos (najlepszy – gr. α῎ριστος) i dosłownie przełożona oznacza po prostu: najlepszość (Pańpuch, 2015). Najczęściej była tłumaczona jako: dzielność etyczna, dyspozycja do dobrego działania, cnota czy po prostu sprawność moralna. Jedna z definicji arete, sformułowana przez Arystotelesa, brzmi: „dzielność etyczna jest trwałą dyspozycją do pewnego rodzaju postanowień, polegającą na zachowywaniu właściwej ze względu na nas średniej miary, którą określa rozum, i to w sposób, w jaki by ją określił człowiek rozsądny” (Arystoteles, wyd. 2012, 1106b–1107a). Mamy zatem dyspozycję, czyli powtarzalną gotowość do zachowań, które ukierunkowane są na czynienie dobra. Przy czym owa dyspozycja, pomimo że ma cechy trwałości, nie jest stanem trwałym, który nie wyklucza zmienności, czyli załamania, upadku. Jednak im bardziej jest doskonała, tym prawdopodobieństwo upadku się zmniejsza.

Pobierz plik PDF