Inicjatorem i głównym organizatorem badania ICCS jest Międzynarodowe Stowarzyszenie Mierzenia Osiągnięć Szkolnych (IEA). Głównym celem badania jest określenie, w jakim stopniu młodzi ludzie są przygotowani do udziału w życiu społecznym i pełnienia roli obywatela w demokratycznym społeczeństwie. ICCS bada wiedzę i rozumienie zagadnień z zakresu edukacji obywatelskiej, a także postawy i zaangażowanie obywatelskie uczniów. Dotychczas odbyły się trzy edycje tego badania – w latach 2009, 2016 i 2022. Polska brała udział w pierwszej i trzeciej edycji ICCS. 

Badanie prowadzone jest wśród uczniów w ósmym roku edukacji szkolnej, przy czym średni wiek uczniów w momencie badania nie może być niższy niż 13,5 roku. W Polsce w ICCS 2009 uczestniczyli uczniowie drugiej klasy gimnazjum, w ICCS 2022 byli to uczniowie ósmej klasy szkoły podstawowej.

Badanie realizowane jest na reprezentatywnej, losowej próbie uczniów. Na podstawie wyników badania można wnioskować o wszystkich ósmoklasistach w każdym z uczestniczących w badaniu krajów. Dobór próby odbywa się dwustopniowo – najpierw losowane są szkoły, a następnie w tych szkołach konkretne oddziały klasowe. Do badania zapraszani są wszyscy uczniowie z wylosowanych oddziałów. Uczniowie w trakcie badania w szkole rozwiązują zestawy zadań dotyczących edukacji obywatelskiej, a następnie wypełniają ankiety. W badaniu w poszczególnych krajach uczestniczy zwykle ok. 150 szkół.

Obok wiedzy i rozumienia kwestii obywatelskich, postaw i zaangażowania obywatelskiego przedmiotem badania jest szereg zagadnień kontekstowych, odnoszących się m.in. do opinii i postaw uczniów, ich środowiska domowego i doświadczeń edukacyjnych, procesów nauczania na poziomie klasy i szkoły, zasobów i organizacji pracy szkoły. Dane dotyczące tych zagadnień zbierane są za pomocą ankiet wypełnianych przez uczniów oraz dyrektorów i nauczycieli z wylosowanych do badania szkół. 

W ICCS uczestniczą nauczyciele uczący w oddziałach klasy ósmej. W wylosowanych do badania szkołach spośród wszystkich nauczycieli uczących w oddziałach klasy ósmej – niekoniecznie tych, w których uczą się badani uczniowie – losowana jest określona liczba osób, którzy zapraszani są do udziału w badaniu. ICCS pozwala wnioskować o wszystkich nauczycielach klasy ósmej w danym kraju.

Pierwsza edycja badania ICCS 2009 realizowana była wyłącznie w formie papierowej. W kolejnych stopniowo wdrażano elementy badania wspomaganego komputerowo. W ICCS 2016 wprowadzono możliwość realizacji badania wśród dyrektorów szkół i nauczycieli w formie online, w ICCS 2022 także możliwość realizacji badania wśród uczniów z wykorzystaniem komputerów. W Polsce badanie ICCS 2022 wśród uczniów i dyrektorów szkół było przeprowadzane w formie papierowej, natomiast nauczyciele wypełniali ankietę w formie online. ICCS 2027 będzie pierwszą edycją badania, w której we wszystkich krajach obowiązuje jedynie wersja komputerowa. 

W 2009 roku badanie ICCS w Polsce przeprowadził zespół badaczy związanych z Uniwersytetem Warszawskim oraz Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Za badanie ICCS 2022 odpowiadał Instytut Badań Edukacyjnych (IBE), który przeprowadził je na zlecenie Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN). 

Liczba krajów i regionów uczestniczących w kolejnych edycjach badania ICCS się zmienia. W pierwszej edycji w 2009 roku uczestniczyło 38 krajów i regionów, w drugiej w 2016 roku – 25 krajów i regionów, a w trzeciej w 2022 roku – 24 kraje i regiony. 

Więcej informacji: na stronie badania w Polsce oraz na stronie IEA.

Dane i narzędzia