PISA

Inicjatorem i organizatorem badania PISA jest Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Całość badania koordynuje zespół PISA w Sekretariacie OECD. Priorytety badania określa Rada Zarządzająca (PISA Governing Board), w której zasiada po jednym przedstawicielu ministerstw edukacji krajów uczestniczących w badaniu.

Badanie PISA dotychczas było realizowane co trzy lata (z wyjątkiem 2022 roku, kiedy nastąpiło przesunięcie o rok ze względu na pandemię COVID-19). Po 2025 roku będzie przeprowadzane co cztery lata. Polska uczestniczyła we wszystkich edycjach badania PISA od samego początku, czyli od 2000 roku.

PISA mierzy umiejętności piętnastolatków niezbędne do sprawnego funkcjonowania uczniów w ich dorosłym życiu:

rozumienie czytanego tekstu,
umiejętności matematyczne,
rozumowanie w naukach przyrodniczych.

W każdej edycji badania jedna z tych trzech dziedzin ma charakter wiodący i jest bardziej rozbudowana, co umożliwia przeprowadzenie dokładniejszych i bardziej szczegółowych analiz z danego zakresu. Dziedziny wiodące w poszczególnych edycjach badania to: rozumienie czytanego tekstu – w latach 2000, 2009, 2018, umiejętności matematyczne – w latach 2003, 2012, 2022, rozumowanie w naukach przyrodniczych – w latach 2006, 2015, 2025.

W poszczególnych edycjach badania uwzględniane są dodatkowe dziedziny i komponenty, zarówno krajowe, jak i międzynarodowe. Polska w edycjach w 2012, 2015, 2018 i 2022 roku uczestniczyła w badaniu dotyczącym umiejętności finansowych (financial literacy), w latach 2006 i 2012 w badaniu dotyczącym umiejętności rozwiązywania problemów (problem solving), w 2022 roku w badaniu myślenia kreatywnego (creative thinking). W edycji PISA 2025 polscy uczniowie biorą udział w badaniu uczenia się w świecie cyfrowym (learning in the digital world).

Przedmiotem badania jest także szereg zagadnień kontekstowych, odnoszących się m.in. do opinii i postaw uczniów, ich środowiska domowego i doświadczeń edukacyjnych, zasobów i organizacji pracy szkoły. Dane dotyczące tych zagadnień są zbierane za pomocą ankiet wypełnianych przez uczniów oraz dyrektorów wylosowanych do badania szkół, a także w zależności od edycji i kraju przez nauczycieli badanych dziedzin i rodziców uczniów.

Uczestnikami badania PISA są uczniowie, którzy w roku poprzedzającym badanie ukończyli 15 lat. W Polsce w okresie funkcjonowania sześcioletnich szkół podstawowych i szkół gimnazjalnych prawie wszyscy badani w PISA piętnastolatkowie uczęszczali do trzeciej klasy gimnazjum. Przy ośmioletnich szkołach podstawowych badani to przede wszystkim uczniowie pierwszych klas szkół ponadpodstawowych.

Badanie przeprowadzane jest na reprezentatywnej, losowej próbie uczniów. Na podstawie wyników badania można wnioskować o całej populacji piętnastolatków uczęszczających do szkół w danym kraju. Dobór próby odbywa się dwustopniowo – najpierw losowane są szkoły, a następnie z wylosowanych szkół – konkretni uczniowie. W badaniu w Polsce uczestniczy zwykle ok. 200–250 szkół.

W trakcie badania uczniowie w szkole rozwiązują zestawy zadań z określonych dziedzin, a następnie wypełniają ankiety. W edycjach 2000–2012 badanie było prowadzone w formie papierowej. Od 2006 roku stopniowo wdrażane były elementy badania wspomaganego komputerowo. W Polsce pojawiły się one po raz pierwszy w 2009 roku. Od 2015 roku badanie PISA jest realizowane głównie w formie komputerowej, a od 2018 roku do dziedzin wiodących badania wprowadzane jest testowanie adaptatywne, pozwalające na dostosowanie poziomu trudności pytań do szacowanego poziomu umiejętności ucznia.

W Polsce pierwsze edycje badania realizował Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk (IFiS PAN). Począwszy od PISA 2015 za badanie odpowiada Instytut Badań Edukacyjnych (IBE), który prowadzi badanie na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN). W pierwszej edycji badania w 2000 roku wzięły udział 43 kraje i regiony, w tym Polska. Od tego czasu liczba krajów znacząco się zwiększyła. W PISA 2025 bierze udział ponad 80 krajów i regionów.

Więcej informacji: na stronie badania w Polsce oraz na stronie OECD.

[zaprojektowane, dodane w momencie przygotowania zakładki DANE]

PRZYCISK CTA Dane i narzędzia

Sekcja 2

Zakres badania

Założenia teoretyczne badania

Zakres i założenia każdej edycji badania PISA przedstawiane są w założeniach teoretycznych (assessment framework). Podstawowe założenia badania nie zmieniły się od czasu pierwszego pomiaru, jednak zakres umiejętności mierzonych w poszczególnych edycjach jest poddawany weryfikacji, biorąc pod uwagę zmiany zachodzące we współczesnym świecie. Dlatego założenia badania są aktualizowane przed rozpoczęciem każdej z kolejnych edycji. W ich przygotowaniu biorą udział eksperci z poszczególnych dziedzin oraz przedstawiciele krajów uczestniczących w badaniu.

Założenia teoretyczne poszczególnych edycji badania PISA są dostępne na stronie OECD.

[sposób przedstawienia: kafelki / lista edycji (tekst na kafelkach/liście zaznaczony na czerwono, po wejściu w kafelek bezpośrednie przekierowanie do strony z publikacją lub lista tytułów publikacji z hiperlinkami do stron z publikacjami]

PISA 2025, pod kafelkiem

PISA 2022, pod kafelkiem
[tekst z hiperlinkiem] PISA 2022 Assessment and Analytical Framework

(link: https://www.oecd-ilibrary.org/fr/education/pisa-2022-assessment-and-analytical-framework_dfe0bf9c-en

[tekst z hiperlinkiem] Założenia matematycznej części badania PISA 2022 (link: https://pisa2022-maths.oecd.org/)

PISA 2018, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2018-assessment-and-analytical-framework_b25efab8-en

PISA 2015, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2015-assessment-and-analytical-framework_9789264255425-en

PISA 2012, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/fr/education/pisa-2012-assessment-and-analytical-framework_9789264190511-en

PISA 2009, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2009-assessment-framework_9789264062658-en

PISA 2006, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/education/assessing-scientific-reading-and-mathematical-literacy_9789264026407-en

PISA 2003, pod kafelkiem link: https://www.oecd-ilibrary.org/education/the-pisa-2003-assessment-framework_9789264101739-en

Sekcja 3

Wyniki

Raporty krajowe – Polska

Raporty krajowe są opracowywane przez krajowe zespoły badawcze. Polskie raporty zawierają bardziej szczegółowe omówienie wyników dotyczących Polski i wyników uczniów z polskich szkół: są one dokładniej analizowane i opisywane, porównywane z wynikami z innych krajów i wynikami z poprzednich edycji, a także uwzględniają zmiany w polskim systemie edukacji.

[sposób przedstawienia raportów: informacje na kafelkach z linkami do publikacji PDF zawieszonych na stronie badania pisa.ibe.edu.pl, materiał inspiracyjny do kafelka; widoczne publikacje dotyczące ostatniego badania, pozostałe raporty widoczne po kliknięciu w rozwijaną listę z nazwami poszczególnych edycji badania]

PUBLIKACJE WIDOCZNE

Kafelek 1

Krajowy raport z badania PISA 2022

Kaźmierczak, J., Bulkowski, K. (red.) (2024). Polscy piętnastolatkowie w perspektywie międzynarodowej. Wyniki badania PISA 2022

Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2024/06/PISA2022_Polscy-pietnastolatkowie-w-perspektywie-miedzynarodowej.pdf)

Kafelek 2

Informacja prasowa nt. badania PISA 2022

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2023/12/PISA2022_komunikat_prasowy_IBE.pdf)

Kafelek 3

Krajowy raport z badania PISA 2022. Umiejętności finansowe – główne wyniki

Sitek, M., Wasilewska, O. (2024). Umiejętności finansowe młodzieży. Główne wyniki badania PISA 2022

Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2024/06/PISA-2022-Umiejetnosci-finansowe.pdf

Kafelek 4

Krajowy raport z badania PISA 2022. Myślenie kreatywne

Dobosz-Leszczyńska, W., Kaźmierczak, J., Weremiuk, A., (2024). Myślenie poza schematami. Wyniki badania myślenia kreatywnego PISA 2022.

Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2024/06/PISA-2022-Myslenie-kreatywne.pdf)

[lista rozwijana z nazwami wcześniejszych edycji, po naciśnięciu widoczne kafelki do raportów z danego roku]

PISA 2018

Kafelek 1

Krajowy raport z badania PISA 2018

Sitek, M., Ostrowska B. (red.) (2020). PISA 2018. Czytanie, rozumienie, rozumowanie
Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2020/03/PISA_2018_wyniki_raport.pdf)

Kafelek 2

Krajowy raport z badania PISA 2018. Umiejętności finansowe

Sitek, M., Ostrowska B., Badiak M. (2020). Umiejętności, postawy i zachowania finansowe młodzieży w Polsce. Wyniki badania PISA 2018
Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2020/05/Raport_PISA_umiejetnosci-postawy-i-zachowania-finansowe-mlodziezy-w-Polsce.pdf

PISA 2015

Krajowy raport z badania PISA 2015

Sitek, M. (red.) (2016). OECD PISA. Program międzynarodowej oceny umiejętności uczniów. Wyniki badania 2015 w Polsce

Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych

Zobacz publikację (link: https://pisa.ibe.edu.pl/wp-content/uploads/2020/03/PISA_2018_wyniki_raport.pdf)

PISA 2012

Krajowy raport z badania PISA 2012

Fedorowicz, M. (red.) (2016). Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2012 w Polsce
Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej

Zobacz publikację (link: https://www.ibe.edu.pl/images/prasa/PISA-2012-raport_krajowy.pdf

PISA 2009

Krajowy raport z badania PISA 2009

(2010). Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2009 w Polsce
Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej

Zobacz publikację (link: https://www.ibe.edu.pl/images/prasa/PISA-2012-raport_krajowy.pdf

PISA 2006

Krajowy raport z badania PISA 2006

(2007). Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA. Wyniki badania 2006 w Polsce
Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej

Zobacz publikację (link: https://www.ibe.edu.pl/images/download/pisa_raport_2006.pdf

PISA 2003

PISA 2000

Raporty międzynarodowe

Raporty międzynarodowe prezentujące wyniki poszczególnych edycji badania oraz inne publikacje i materiały dotyczące badania są dostępne na stronie OECD.

PISA 2022

PISA 2022 Results (Volume I). The State of Learning and Equity in Education

PISA 2022 Results (Volume II). Learning During – and From – Disruption

PISA 2022 Results (Volume III). Creative Minds, Creative Schools

PISA 2022 Results (Volume IV). How Financially Smart Are Students?

PISA 2018

PISA 2018 Results (Volume I). What Students Know and Can Do

PISA 2018 Results (Volume II). Where All Students Can Succeed

PISA 2018 Results (Volume III). What School Life Means for Students’ Lives

PISA 2018 Results (Volume IV). Are Students Smart about Money?

PISA 2018 Results (Volume V). Effective Policies, Successful Schools

PISA 2018 Results (Volume VI). Are Students Ready to Thrive in an Interconnected World?