OPIS PROJEKTU

„Smartfony w szkole. Ustalmy reguły gry”

Założenia projektu

 

Instytut Badań Edukacyjnych rozpoczyna realizację projektu partycypacyjnego, który jest odpowiedzią na toczącą się debatę na temat korzyści, barier i zagrożeń związanych z korzystaniem ze smartfonów w szkole.

 

Ewolucja smartfona trwa już od dekady. Stał się on powszechnym urządzeniem, bez którego trudno wyobrazić sobie codzienne funkcjonowanie. Już dawno przestał pełnić funkcję jedynie komunikacyjną. Obecnie ma różnorodne zastosowania zarówno w sferze zawodowej jak i prywatnej, w edukacji czy rozrywce.

 

Smartfon obecny jest niemal w każdym obszarze codziennego życia z wyjątkiem szkoły. Mimo że większość dzieci i młodzieży w wieku 9-17 lat codziennie korzysta ze swojego smartfona (EU Kids, 2018), niewielu z nich jest w stanie przywołać z pamięci ciekawe lekcje z wykorzystaniem nowych technologii (Polska szkoła w dobie cyfryzacji, 2017), a problem z połączeniem z internetem pojawia się nawet na lekcjach informatyki (NASK, 2017). W tej sytuacji nie dziwi fakt, że uczniowie nisko oceniają swoje kompetencje cyfrowe, a smartfon służy im głównie do celów rozrywkowych (EU Kids, 2018). Istotny jest także sposób w jaki szkoły regulują korzystanie z urządzeń uczniów. Szkoły mają obowiązek ustalenia warunków korzystania z telefonów komórkowych, zapisując je w statucie (Ustawa Prawo Oświatowe, 2017, art. 99, pkt. 4). W praktyce jednak połowie badanych uczniów zasady te nie są znane (EU Kids, 2018). Brak klarownych wytycznych co do stanowiska poszczególnych szkół wobec uczniowskich smartfonów obrazuje chaos i dezorientację, jaka pojawia się na polu podejmowanego przedsięwzięcia.

 

Edukacja szkolna z wielu względów wciąż jest ,,odporna” na nowe technologie (NASK, 2017), a jeśli te już się pojawiają, to stanowią jedynie dodatek w procesie uczenia się, niżeli główną oś, wokół której ten proces się odbywa. Szkoła nie stwarza dzieciom okazji do korzystania ze smartfona w celach poznawczych - jako narzędzia dostępu do zasobów edukacyjnych, źródła wiedzy, narzędzia do refleksyjnego porównywania wiadomości, krytycznego namysłu nad nimi, uczenia się języków obcych, współpracy z uczniami i nauczycielem.

 

Takie szerokie zastosowanie smartfona w dydaktyce wykracza daleko poza transmisyjny, dominujący w Polsce model szkoły, w którym to zadaniem ucznia jest słuchanie i przyswojenie przekazywanej przez nauczyciela i podręcznik wiedzy, na rzecz modelu konstruktywistycznego, w ramach którego uczeń konstruuje wiedzę w partnerstwie poznawczym, poprzez dialog z innymi uczniami, korzystając z wielu źródeł i doświadczeń, odnosząc się do informacji krytycznie i z różnych perspektyw.

 

Dostrzegając z jednej strony potencjał smartfonów w obszarze edukacyjnym, z drugiej bariery szkół, zmagających się z wyzwoleniem tego potencjału, wychodzimy z propozycją realizacji projektu partycypacyjnego. Projekt ma charakter badawczo-wdrożeniowy. Jego ideą jest stworzenie przestrzeni do spotkania się różnych grup interesariuszy i wzięcia udziału w dyskusji na temat barier i możliwych rozwiązań edukacyjnego wykorzystania smartfona w środowisku szkolnym oraz wdrożenie tych rozwiązań w kilku wybranych szkołach.

 

Od początku 2020 roku będziemy prowadzili serię debat i warsztatów, na które zapraszamy wszystkich, którzy mogą być zainteresowani udziałem w projekcie:

1. Przedstawicieli społeczności szkolnej: dyrektorów szkół, nauczycieli, rodziców, uczniów.

2. Ekspertów specjalizujących się w badaniach edukacyjnych i technologiach cyfrowych.

3. Reprezentantów firm technologicznych, samorządów i organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli mediów.

 

Podstawą dyskusji będą materiały przygotowane przez zespół ekspertów, m.in.: analiza obecnego stanu badań nad korzystaniem ze smartfonów przez uczniów, przegląd rozwiązań prawnych stosowanych w różnych państwach i przykłady wykorzystania urządzeń mobilnych w dydaktyce.

 

Wypracowane rekomendacje, strategie i propozycje rozwiązań technologicznych mają być następnie wdrożone w kilku wybranych szkołach podstawowych. Chcemy, by te rozwiązania nie prowadziły jedynie do uatrakcyjnienia lekcji, a zmieniły na stałe model uczenia się, w którym to uczniowie, dzięki możliwości korzystania z własnego smartfona, staną się bardziej aktywni, refleksyjni, ciekawi świata, współpracujący oraz przejmą odpowiedzialność za własne uczenie się, zarówno w szkole, jak i w całym swoim życiu.

 

Cel projektu

 

Stworzenie zestawu rekomendacji dotyczących standardów i sposobów wykorzystania smartfonów w szkołach podstawowych. Zadaniem uczestników projektu będzie wypracowanie rozwiązań w kilku obszarach:

1. Efektywne wykorzystanie smartfonów w edukacji. Zagadnienie to dotyczy zarówno używania urządzeń mobilnych przez nauczycieli i uczniów na lekcjach, jak i wykształcenia wśród dzieci umiejętności związanych z odpowiednim korzystaniem z zasobów wiedzy - krytycznego myślenia oraz oceniania wartości i wiarygodności informacji.

2. Zagrożenia pojawiające się przy korzystaniu ze smartfonów. W obszarze tym mieszczą się zarówno problemy związane ze zjawiskiem agresji w internecie, jak i z dostępem do nie-odpowiednich treści, a także z nadużywaniem smartfonów.

3. Kultura korzystania ze smartfonów. Ustalenie jasnych zasad, określających np. kiedy i jak można używać smartfona, komu i w jakiej sytuacji można zrobić zdjęcie oraz do jakich celów można je wykorzystywać.